Elke week bespreken we historische boeken met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, Annelien de Dijn en Fresco Sam-Sin.
Deze week is de beurt aan Fresco Sam-Sin. Hij bespreekt drie historische boeken:
Het kookboek van Nederland - Jonah Freud en Garrelt Verhoeven
Rook en As - Amitav Ghosh (vert. Menno Grootveld)
De rode keizer - Michael Sheridan (vert. Fred Hendriks en René van Veen)

In Het Spoor Terug het verhaal van Klaas Jan Bas, drijvende kracht achter de Kereta Buku, de Javaanse boekentrein die begin jaren vijftig het eiland rondreed om boeken tot in de kleinste dorpen te brengen.

Bas had kind noch kraai toen hij in 1935 de boot nam naar Batavia, om daar in een boekwinkel te werken voor bijna uitsluitend koloniale, witte clientèle. Dat vond hij niks, de idealistische Bas had veel meer met de Indonesiërs en hun verlangen naar onafhankelijkheid. Hij probeerde te helpen door zoveel mogelijk les- en studieboeken over Java te verspreiden. Eerst met een auto, later met een boekentrein die in een jaar tijd over het hele eiland reed en overal stopte.

Of er veel werd verkocht van de boeken in het Engels, Indonesisch en Nederlands is de vraag, want het analfabetisme was groot. Door het Nederlandse koloniale onderwijssysteem kon tachtig procent van de bevolking in 1950 niet lezen of schrijven. Maar de glimmende Kereta Buku met moderne boekhandel aan boord was een symbool van vooruitgang in de jonge Indonesische republiek.

De boekentrein van Bas reed drie jaar en is sindsdien vergeten. Maar door het opduiken van een oud fotoalbum en onderzoek van boekhistoricus Eline Kortekaas herleeft deze geschiedenis. Waarvan ook verslag in de Spoor-documentaire Kereta Buku – de Boekentrein van Bas van Marten Minkema in samenwerking met Wilbert van der Heijden. Met medewerking van Mat Wijn en Gerard Walhof. Eindredactie: Laura Stek en Katinka Baehr. Eindmix: Alfred Koster.

De Maori, oorspronkelijke bewoners van Nieuw-Zeeland, hebben in een brandbrief aan de Britse koning Charles om hulp gevraagd. De nieuwe regering in Nieuw-Zeeland tornt aan oude afspraken en verworven rechten van de Maori. Hoe zit dat en kan Charles ingrijpen? Wonu Veys, conservator Oceanië bij het Wereldmuseum, is te gast.

De mislukte poging om in Nederland op 11 november 1918 de socialistische revolutie uit te roepen staat bekend als de ‘Vergissing van Troelstra’. De rellen tussen demonstranten en militairen in Amsterdam die daarop volgden zijn minder bekend. Er vielen vier doden en meerdere gewonden. Historicus Wouter Linmans schreef er het boek Revolutiekoorts over en is te gast.

Tegenwoordig kennen we baggy jeans, crop tops en oversized blazers. Maar wat was er 2000 jaar geleden in de mode? Historica Anique Hamelink onderzocht mode in de noordwestelijke provincies van het Romeinse Rijk, waaronder delen van het huidige Nederland. Ze keek daarvoor naar portretten op grafmonumenten uit die tijd. Droegen mensen lokale kleding? Of namen ze massaal de Romeinse toga over? Hamelink vertelt meer over de resultaten van haar onderzoek.

In de 19e eeuw zijn honderden historische en culturele kunstvoorwerpen uit het West-Afrikaanse koninkrijk Dahomey geroofd door Franse koloniale troepen. In november 2021 stonden 26 van die schatten op het punt om Parijs te verlaten en terug te keren naar hun land van herkomst, de huidige Republiek Benin.
Maar hoe moet je je verhouden ten opzichte van de schatten van je voorouders, in een land dat tijdens hun afwezigheid zo is veranderd? Die vraag staat centraal in de nieuwe documentaire Dahomey. Hoogleraar rechtsfilosofie Wouter Veraart, gespecialiseerd in roofkunst, bekeek de documentaire en is te gast.