(00:54) De column van Nelleke Noordervliet.

(04:20) Aankomend president Trump belooft snel een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne. Auteur Lisa Weeda is daar niet gerust op. Zij verwerkte haar Oekraïense achtergrond in twee romans en spreekt volgende week op het Writers Unlimited Festival in Den Haag over schrijven in tijden van oorlog. Ze is te gast. 

(14:52) Het was verrassend nieuws een paar weken geleden: onze gevangenissen zitten zo vol dat gedetineerden een paar dagen eerder naar huis mogen. Het deed denken aan hoe er in de jaren zeventig werd gedacht over gevangenissen. Bij de opening in 1978 was het de bedoeling dat de Bijlmerbajes beter, menselijker en moderner zou worden dan de bestaande Huizen van Bewaring, maar critici geloofden daar niet in. Programmamaker Katinka Baehr maakte in 2003 een tweeluik over de Bijlmerbajes bij het 25-jarige bestaan.

Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/19-01-2025.html

(01:43) In de Middeleeuwse encyclopedie Der Naturen Bloeme staan kleurrijke illustraties van natuurfenomenen en wonderlijke wezens centraal. Kunsthistoricus Sanne Frequin hielp bij de ontwikkeling van het nieuwe spel MedievalMe dat is gebaseerd op het boek, en is te gast.

(10:04) Woensdag kondigde de Qatarese premier een staakt-het-vurenbestand aan tussen Israël en Hamas, dat een einde zou betekenen van de Gaza-oorlog die al vijftien maanden woedt. Het bestand gaat zondag in. Wat betekent dit akkoord en is er kans op een blijvende vrede? Te gast is Derk Walters, voormalig NRC-correspondent in Israël.

(21:01) Wim Berkelaar bespreekt drie historische boeken:

-        Vrijheid  – Angela Merkel en Beate Baumann (vert. Anne Folkertsma en Jantsje Post) 

-        Leven voor een leer, Anna Terruwe (1911-2004) – Marit Monteiro

-        De cultuur van het narcisme – Christopher Lasch (vert. Elise Marijns)

(31:08) Op 24-jarige leeftijd trok James Baldwin in de jaren 50 naar Parijs. De stad vormt de achtergrond voor zijn roman Giovanni’s Room, nu bewerkt tot een voorstelling die in première gaat in Amsterdam. Raoul de Jong bezocht deze voorstelling en is te gast.

Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/19-01-2025.html

(01:02) De digitale openbaarmaking van het collaboratie-archief (Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging) is ontaard in chaos. Komt het nog goed? Historicus Ewoud Kieft is te gast.

(12:32) Het gaat niet goed met de bruine cafés. Er zijn er steeds minder en er gaan stemmen op om ze te wettelijk te beschermen. Maar hoe doe je dat? Want de ziel van een bruine kroeg zit niet in de barkrukken, een biertap en de gevel, maar in de stamgasten en de kastelein. Daarom gaat Marten Minkema in het Spoor Terug op zoek naar die ziel.

Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/12-01-2026.html

(02:02) In Museumpark Archeon wordt deze winter de prehistorie tot leven gebracht met gebruik van beeldmateriaal gemaakt door A.I. Maar hoe zag de prehistorische mens er eigenlijk uit? Archeoloog Gerrit Dusseldorp vertelt meer.

(08:29) De aankomende Amerikaanse president dreigt met annexatie van het grootste eiland ter wereld dat sinds de 18e eeuw in Deense handen is. Wat is de relatie tussen Denemarken en Groenland, en hoe kijken de Groenlanders naar Trumps voorstel? Stine Jensen, Deens-Nederlandse filosoof en schrijver, is te gast.

(22:44) Deze week is de column van John Jansen van Galen

(26:40) Deze week bespreekt Fresco Sam-Sin drie historische boeken:

-       Sprekende juwelen – Martijn Akkerman

-       De schatkist van Rome- Gareth Harney

-       Levende stenen - Albrecht de Preter en Guido Vanheeswijck (red.)

(37:50) De Franse politicus Jean-Marie Le Pen is overleden.  Wat is er bekend over zijn geschiedenis, en hoe heeft zijn radicaal rechtse gedachtegoed zich verspreid? Marijn Kruk schreef het boek Opstand - de populistische revolte en is te gast.

Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/12-01-2026.html

(00:58) Deze week is de column van Sana Valiulina. 

(04:49) Deze week bespreekt Annelien de Dijn drie historische boeken: 
Een vrije geest: Het uitzonderlijke leven van Betje Wolff - Marita Mathijsen 
Ach Freule – Elena Beelaerts van Blokland 
Nederlandse kolonisten in Amerika en de Liga der Irokezen' - Willem Korthals Altes 

(14:00) Het Spoor Terug: ‘Strijd om de droompolder’. In de Wieringermeerpolder is in de jaren dertig een poging gedaan een modelsamenleving te creëren. Tijdens de bezetting was het verzet erg actief en zaten er veel onderduikers. Nadat de Duitsers de dijken opbliezen, vluchtten de bewoners. Maar wat gebeurde er met de onderduikers na de overstroming? En wat bleef er na de oorlog over van de idealen van de polder?  
 
Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/05-01-2025.html#   

(02:15) Verdwijnt het romantische beeld van een historicus zoekend in vergeelde paperassen? Een gesprek over de revolutie die A.I. teweeg brengt, over de risico's en de veranderende rol van de historicus. Te gast: Gerhard de Kok, Caro Verbeek en Fulco Scherjon.  

(40:49) Kun je A.I. inzetten om een waarheidsgetrouw interview te doen met iemand die niet meer leeft? In onze A.I. special proberen we het uit en interviewen Napoleon. Een experiment met hulp van Sander Veenhof en Bart Funnekotter. 

Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/05-01-2025.html#   

(01:06) Kerncentrales zouden ontregeld raken en vliegtuigen neerstorten. Dat doemscenario hield de laatste dagen van de 20e eeuw in de greep, maar om middernacht gebeurde er zo goed als niets. Was alle paniek overdreven? Tech-journalist Herbert Blankesteijn blikt terug.  

(10:21) Deze week is de column van Suzanna Jansen. 

(14:27) Deze week bespreekt Sanne Frequin drie historische boeken: 
Banksy en de meesters - Kelly Grovier (vert. Laura Woolthuis) 
Verscheurd Parijs - Sebastian Smee 
De Reuzensalamander - Jelle Reumer 

(25:36) Het Chinese verlangen naar een Alfabet: de typemachine met 2500 tekens stond symbool voor de onmogelijkheid om moderne techniek en het Chinese karakterschrift te verenigen. We praten met presentator Julie Blussé die OVT gaat verlaten én luisteren naar haar aflevering van Tijdgeest 'Het Chinese verlangen naar een Alfabet'. 
 
Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/29-12-2024.html#  

(01:28) Kerst is voorbij: het einde van het jaar komt er nu echt aan. In de laatste uitzending van het jaar blikt OVT traditiegetrouw terug op de bijzondere mensen die ons het afgelopen jaar ontvallen zijn. Te gast zijn Nadia Bouras, Wim Berkelaar en Fresco Sam-Sin. Zij bespreken:

- Ruth Westheimer, sekstherapeute
- Willem Frijhoff, historicus
- Bob Goudzwaard, econoom
- Arthur Cairo, gedichtenvoordrager
- Peter Reddaway, politicoloog en historicus
- Rolf Boiten, dominee
- Lisette Lewin, schrijfster en journaliste
- Chiung Yao, schrijfster
- Sytze van der Zee, historicus en journalist 
- Nikki Giovanni, schrijfster en activiste 
- Loek Dijkman, ondernemer en filantroop 

Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/29-12-2024.html#   
 

(00:54) Bij klimaatdiscussies gaat het over minder vliegen, minder vlees, minder consumeren. Maar minder mensen? Robert Malthus waarschuwde al voor de gevolgen van de snelle bevolkingsgroei. Hoe moeten we zijn ideeën nu zien? Historicus Geertje Dekkers is te gast.  

(13:43) Het Spoor Terug: Waarom praten mensen op het Friese platteland zo weinig over geestelijke problemen? Anne-Goaitske Breteler zocht een historische verklaring voor deze kwestie. Daarover gaat de audiodocumentaire ‘De Friese Stilte’, gemaakt door Christianne Alvarado 

Een triggerwaarschuwing: in deze documentaire wordt gepraat over zelfdoding. Luisteraars die daarover in gesprek willen kunnen anoniem bellen naar 113 of chatten via 113.nl. 
 
Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/22-12-2024.html#   
 

(01:27) Vervuild drinkwater in Duitsland en doodskisten bij de Eifeltoren. Russische sabotage op Europese bodem neemt sterkt toe. Wat kunnen we leren vanuit de geschiedenis over de verborgen oorlogsvoering van de Russen? Te gast is militair-historicus Christ Klep.

(15:42) Je ziet ze weer overal, in kerken, thuis onder de kerstboom of op het dorpsplein. De kerststal lijkt inmiddels meer cultureel dan religieus erfgoed. Religiewetenschapper Ernst Hemel verdiepte zich in de geschiedenis van de kerststal.  

(26:15) Deze week is de column van Micha Wertheim. 

(29:56) Het staat in bijna heel Italië op de boekenplank: 'La Scienza in Cucina e l’Arte di Mangiare Bene'. Hoe kwam het bestverkopende Italiaanse kookboek tot stand? Saskia Balmaekers schreef 'Het perfecte recept' over de schrijver Pellegrino Artusi en is te gast.  

(39:01) Deze week bespreekt Nadia Bouras drie historische boeken: 
Jodenfetisj - Deborah Feldman 
Je moest eens weten - Çiğdem Yüksel 
Oroppa - Safae el Khannoussi 

Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/22-12-2024.html#   

(01:23) In de 19e eeuw zijn honderden historische en culturele kunstvoorwerpen uit het West-Afrikaanse koninkrijk Dahomey geroofd door Franse koloniale troepen. In november 2021 stonden 26 van die schatten op het punt om Parijs te verlaten en terug te keren naar hun land van herkomst, de huidige Republiek Benin. Daarover gaat de nieuwe documentaire Dahomey. Hoogleraar rechtsfilosofie Wouter Veraart is te gast.

(15:08) Het Spoor Terug: Kereta Buku – de Boekentrein van Bas. Halverwege de vorige eeuw vatte Klaas Jan Bas het plan om een ‘boekentrein’ op Java te laten rijden en zo de leeshonger in de jonge Republiek Indonesië te stillen. Marten Minkema maakte in samenwerking met Wilbert van der Heijden een portret van deze Nederlandse uitgever aan de hand van zijn memoires.

Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/15-12-2024.html#