In deze aflevering van de Technoloog, nummer 417, duiken Ben van der Burg en Mark Beekhuis in de wereld van slaaptechnologie met hun gast Lucia Talamini, hoofd van het UvA Slaaplab en oprichter van DeepSleep Technologies. Het gesprek begint met een discussie over de invloed van technologie op onze slaap en de paradox dat hoewel technologie bedoeld is om ons leven te verbeteren, het vaak juist onze slaap verstoort. Talamini benadrukt dat pre-industriële samenlevingen geen slaapproblemen kenden, wat suggereert dat moderne technologieën en levensstijlen een grote rol spelen in onze huidige slaapstoornissen.

Een verrassende conclusie die al snel naar voren komt, is dat veel van de populaire slaaptrackers en gadgets niet zo nauwkeurig zijn als we denken. Talamini legt uit dat bewegingssensoren in smartwatches en andere apparaten vaak niet goed kunnen onderscheiden tussen stil liggen en daadwerkelijk slapen, wat leidt tot onnauwkeurige slaapdata. Dit roept de vraag op of we niet te veel vertrouwen op deze technologieën en of ze ons daadwerkelijk helpen beter te slapen.

Het gesprek gaat verder over de verschillende soorten slaapstoornissen en de rol van diepe slaap in het herstel van lichaam en geest. Talamini legt uit dat diepe slaap cruciaal is voor groei- en herstelprocessen, en dat een gebrek aan diepe slaap kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen zoals diabetes, depressie en metabole stoornissen. Dit leidt tot de vraag hoe we onze diepe slaap kunnen verbeteren en welke rol technologie hierin kan spelen.

Talamini introduceert de technologie van DeepSleep Technologies, die gebruik maakt van zachte geluiden om hersengolven te manipuleren en zo de diepe slaap te verbeteren. Deze technologie meet hersenactiviteit met een hoofdband en stuurt geluiden uit die de natuurlijke slaapgolven versterken. Dit roept de vraag op of we met deze technologie de kwaliteit van onze slaap significant kunnen verbeteren zonder de nadelen van traditionele slaapmiddelen.

Ook komen de mogelijke toepassingen aan bod van deze technologie buiten het verbeteren van slaap. Talamini vertelt over lopend onderzoek naar het gebruik van geluidstimulatie voor de behandeling van posttraumatische stressstoornis (PTSS) en het verbeteren van geheugenfuncties. Dit opent de deur naar een breed scala aan potentiële toepassingen van hersengolfmanipulatie, wat de vraag oproept hoe ver we kunnen gaan in het beïnvloeden van onze hersenactiviteit voor therapeutische doeleinden.

Gast

Lucia Talamini

Video

YouTube

Hosts

Ben van der Burg & Mark Beekhuis

Redactie

Daniël Mol

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze aflevering van De Technoloog kijken we naar de ethische kanten van kunstmatige intelligentie. Dat doen we met Ben Zevenbergen, AI-ethicus bij Google. Hij deelt zijn ervaringen en uitdagingen als ethicus bij een van de grootste techbedrijven ter wereld. Hij vertelt hoe Google omgaat met de ethische kant van AI, zoals het ondersteunen versus vervangen van menselijk denkwerk. Een voorbeeld dat hij noemt, is hoe AI kan helpen bij het maken van huiswerk, maar tegelijkertijd het leerproces van studenten kan ondermijnen. Dit roept de vraag op: hoe zorgen we ervoor dat AI ons helpt zonder ons afhankelijk te maken?

Een ander onderwerp is de rol van AI in zoekmachines en andere producten van Google. Zevenbergen legt uit hoe ethische overwegingen worden meegenomen in de ontwikkeling van deze technologieën. Hij benadrukt dat veel technische keuzes ook ethische keuzes zijn, en hoe belangrijk het is om verschillende perspectieven te overwegen bij het ontwerpen van AI-systemen.

Het gesprek krijgt een interessante wending wanneer Zevenbergen vertelt over de samenwerking met sciencefiction-schrijvers om toekomstscenario’s te schetsen. Deze scenario’s helpen teams bij Google om na te denken over de mogelijke gevolgen van hun technologieën, zowel positief als negatief. Wat is de balans tussen technologische vooruitgang en ethische verantwoordelijkheid.

Zevenbergen legt uit hoe Google probeert om AI-systemen veilig en betrouwbaar te maken, ondanks uitdagingen zoals hallucinaties en desinformatie. Hij geeft inzicht in de processen en teams die betrokken zijn bij het testen en verbeteren van deze systemen.

De aflevering eindigt met een reflectie op de bredere impact van AI op de samenleving. Zevenbergen deelt zijn visie op hoe we als samenleving kunnen omgaan met de snelle ontwikkelingen in AI en welke rol ethici daarbij spelen. Hij benadrukt het belang van een voortdurende dialoog en samenwerking tussen technici, ethici en de samenleving als geheel.

Gast

Ben Zevenbergen

Video

YouTube

Hosts

Ben van der Burg & Mark Beekhuis

Redactie

Daniël Mol

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze aflevering van De Technoloog duiken we diep in de wereld van energieopslag en -productie met een fascinerend gesprek over de Battolyser. Onze gast, Mattijs Slee, medeoprichter van Battolyser Systems, neemt ons mee op een reis door de innovatieve technologie die zowel elektriciteit kan opslaan als waterstof kan produceren. Dit systeem kan een belangrijke rol spelen in de energietransitie.

Mattijs Slee legt uit wat een Battolyser is en hoe het werkt. Het apparaat combineert de functies van een batterij en een elektrolyser, waardoor het zowel elektriciteit kan opslaan als waterstof kan produceren. Dit is essentieel voor een toekomst met veel zonne- en windenergie. We bespreken de noodzaak van efficiënte energieopslag in een wereld die steeds meer afhankelijk wordt van hernieuwbare energiebronnen. Hoe kunnen we de energie van zon en wind optimaal benutten? De Battolyser biedt een oplossing door energie op te slaan wanneer er een overschot is en deze vrij te geven wanneer er vraag is.

Mattijs deelt de technologische innovaties achter de Battolyser, waaronder het gebruik van ijzer en nikkel in de elektroden. Deze materialen zijn niet alleen overvloedig en goedkoop, maar ook minder afhankelijk van geopolitieke spanningen. Hoe ziet de implementatie van Battolysers eruit in de praktijk? We krijgen inzicht in de huidige en toekomstige projecten, zoals de installatie van een megawatt-systeem in de Rotterdamse haven. Mattijs bespreekt ook de uitdagingen en successen van het opschalen van deze technologie.

Waterstof speelt een cruciale rol in de energietransitie. We verkennen hoe de Battolyser bijdraagt aan de productie van waterstof en waarom dit zo belangrijk is voor industriële toepassingen en het verminderen van onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Al vroeg in het gesprek onthult Mattijs een verrassende conclusie: de Battolyser-technologie, gebaseerd op een uitvinding van Thomas Edison uit 1902, kan een sleutelrol spelen in het oplossen van de huidige energiecrisis. Door de unieke combinatie van batterij- en elektrolysefuncties biedt de Battolyser een flexibele en efficiënte oplossing voor zowel energieopslag als -productie. Dit maakt het mogelijk om optimaal gebruik te maken van hernieuwbare energiebronnen en draagt bij aan een duurzamere toekomst.

Tijdens het gesprek worden verschillende vragen opgeworpen: Hoe werkt de Battolyser precies en wat maakt het zo uniek? Waarom zijn ijzer en nikkel de gekozen materialen voor de elektroden? Hoe kan de Battolyser bijdragen aan de stabiliteit van het elektriciteitsnet? Wat zijn de uitdagingen bij het opschalen van deze technologie? Hoe ziet de toekomst van waterstofproductie eruit met de Battolyser?

Gast

Mattijs Slee

Video

YouTube

Hosts

Ben van der Burg & Mark Beekhuis

Redactie

Daniël Mol

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is niet eens de vraag of je AI uit je klas zou moeten weren. Het bestaat, dus het is in de klas. En in de lerarenkamer. En het is er tijdens het nakijken van toetsen. De vraag is wel hoe je er vervolgens mee omgaat. Je kunt toetsen, bijvoorbeeld, vrij eenvoudig ChatGPT-proof maken, denkt Barend Last.

Wel schuilen er altijd privacyproblemen in alle hoeken. Maar met digitale soevereiniteit zou je die het hoofd kunnen bieden. Een nationaal LLM zou daarbij een uitkomst kunnen bieden. Ook al zal zo'n taalmodel, gezien het budget, slechts een schim kunnen zijn de modellen van de Amerikaanse BigTech.

De vraag is ook of iedereen AI met dezelfde intenties wil inzetten. Je kunt het onderwijs er beter mee maken, denkt Last. Maar misschien ook wel goedkoper, dacht hij te zien in de groter wordende ogen van een schooldirecteur.

Tot slot bespreken we of leerlingen wel genoeg leren over de 'echte' wereld, om die kennis in te zetten met AI. Want als je geen ambachtsman of -vrouw bent, is toegang tot AI misschien niet eens zo nuttig.

Gast

Barend Last

Video

YouTube

Hosts

Ben van der Burg & Mark Beekhuis

Redactie

Daniël Mol

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Uiteindelijk gaat het om mensenlevens. En dus om grote en kleine wapensystemen. Maar oorlog voeren begint en eindigt met enorme databases. En met Excel.

Welke computersystemen gebruikt de NAVO eigenlijk? En hoe werken die systemen met elkaar samen? Het zijn er verrassend veel. En vaak is de interface tussen die verschillende systemen geen API, maar een mens. Dat is maar goed ook, denkt Patrick Bolder, defensiespecialist bij HCSS.

Met Bolder praten we over welke data er verzameld worden voor een operatie kan starten. Over de rol van AI aan het front. En over het voordeel van lasercommunicatie boven radioverbindingen.

Gast

Patrick Bolder

Video

YouTube

Hosts

Ben van der Burg & Mark Beekhuis

Redactie

Daniël Mol

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat zou het mooi zijn als alle websites door iedereen te gebruiken waren. Maar met een handicap kan flink roet in het eten gooien, of die handicap nou visueel, motorisch of cognitief is. Voor overheidswebsites gelden al jarenlang strenge regels. Maar bijna geen website houdt zich daar volledig aan. Voor bedrijven komen die regels ook. Zomer volgend jaar moet je vijftig vinkjes kunnen zetten voor toegankelijkheid van je website. Moet van Brussel. Maar eigenlijk wil je dit natuurlijk ook wel, als je om je klanten geeft.

Ik zou er maar niet mee wachten tot deze regels volgende zomer van kracht zijn, suggereert Marinus Ames. Alleen al het nagaan of je die vinkjes hebt, is een heleboel werk. Over een quick scan doet hij twee dagen. Wil je het écht weten, dan is hij daar elf dagen mee bezig. En dan weet je alleen maar hoe je ervoor staat, maar is er nog niets aan je website verbeterd.

Het is niet alleen slecht nieuws, dat je -alweer- aan nieuwe eisen moet voldoen. Je hebt er zelf ook voordeel van. Zo leidt het programmeren van een website met die vijftig vinkjes bijvoorbeeld tot betere code. En Ames is ervan overtuigd dat het op de lange termijn ook beter werkt dan het zoveelste dark pattern in te zetten.

Gast

Marinus Ames

Links

Linkedin post: Laat me alstublieft niet steeds om hulp vragen

Video

YouTube

Hosts

Ben van der Burg & Mark Beekhuis

Redactie

Daniël Mol

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Meer dan de helft van het internetverkeer komt niet van mensen maar van bots. Dat gaat om bots in alle soorten en maten. Van autocomplete als je googelt tot door AI gecreëerde virtuele influencers.

Is het erg, als meer dan de helft van de gebruikers doods is? vraagt Rudy van Belkom, directeur van de Stichting Toekomstbeeld der Techniek, zich af.  En als dat zo is, kun je daar dan iets aan doen? Iets wat niet alleen werkt bij goed-, maar juist ook bij kwaadwillenden. Kun je bijvoorbeeld keuzes in het ontwerp van het internet zo aanpassen, dat de scherpe kantjes eraf gaan. Zodat bijvoorbeeld troll farms niet boven komen drijven, maar juist wegzakken in de modderige onderstroom.

Van Belkom heeft wel een idee. Of toch tenminste een begin daarvan.

Gast

Rudy van Belkom

Links

SST

Video

YouTube

Hosts

Ben van der Burg & Mark Beekhuis

Redactie

Daniël Mol

See omnystudio.com/listener for privacy information.

AI gaat de advocaat vervangen. Dat horen we al jaren. Maar hoe zit het echt? We beginnen dicht bij huis. Hoeveel wordt Copilot gebruikt bij een advocatenkantoor? Belastingadvocaten werken graag met Excel, dus daar komt dat zeker voor, vertelt director of information technology & innovation bij CMS Netherlands, Bert Vries.

Maar er zijn ook speciale systemen voor al die andere advocaten. Bij CMS gebruiken ze Harvey. Wat kan dat systeem? En hoeveel tijd bespaart het die advocaten? Kunnen advocaten eigenlijk goed prompts schrijven om de AI de beste opdracht te geven? Jawel, zegt Vries. En uit de eerste surveys onder de gebruikers blijkt ook dat advocaten daadwerkelijk gelukkiger worden, van werken met ondersteuning van AI.

De keuze voor Harvey is wel een spannende, denkt Ben. Het is een start-up, en wie weet hoe lang ze blijven bestaan. Bovendien, zou je al die vertrouwelijke juridische documenten zomaar uploaden naar Copilot?!

Gast

Bert Vries

Eerder schreef het fd. ook al over Harvey bij CMS.

Links

CMS

Video

YouTube

Hosts

Ben van der Burg & Mark Beekhuis

Redactie

Daniël Mol

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als we het hebben over chipmachines gaan de gedachten meteen naar ASML. Maar ook tussen de chip en het moederbord domineert een Nederlandse chipmachinemaker. BE Semiconductor Industries ofwel Besi.  Sterker, dat hele groene moederbord zal over een paar jaar verdwijnen, en opgaan in de package die om de chip zit. Dat vertelt de oprichter en ceo van Besi, Richard Blickman.

Met Blickman bespreken we de razendsnelle technologische ontwikkelingen in die packages. Hoe je gesoldeerde verbindingen kunt vervangen door hybrid bonding, een verbinding zonder soldeer, lijm, plakband of wat dan ook. 'Gewoon' twee stukjes koper tegen elkaar leggen en ze versmelten. Als je weet wat je doet.

Ook vertelt Blickman over hoe je voorop kunt lopen met de nieuwste technieken, in een conservatieve bedrijfstak. Hij verbaast zich over hoe kort de meeste mensen nog maar bij bedrijven blijven. Zelf zit hij inmiddels 40 jaar bij Besi. Want, zo is zijn stellige overtuiging: als ceo moet je heel precies de techniek begrijpen van de producten die je ontwikkelt en verkoopt.

Gast

Richard Blickman

Links

Besi

Video

YouTube

Hosts

Ben van der Burg & Mark Beekhuis

Redactie

Daniël Mol

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Eén van de grootste uitdagingen op het internet is de strijd tegen desinformatie. Dat was al een tijdje bekend, maar sinds de introductie van ChatGPT (en daarmee het begin van de hype rond kunstmatige intelligentie) is er een extra dimensie bijgekomen. Uit onderzoek blijkt dat over een paar jaar 90% van het internet zou kunnen bestaan uit door AI gegenereerde content. Een groot deel daarvan kunnen we met of zonder opzet desinformatie noemen. 

En dat is een probleem, ziet ook Claes de Vreese, universiteitshoogleraar Artificial Intelligence en Society aan de Universiteit van Amsterdam. Met Claes bespreken we de verschillende soorten desinformatie, de rol van de grote online platforms én de journalistiek. Ook staan we stil bij de impact van desinformatie en AI op verkiezingen wereldwijd. 2024 was een verkiezingsjaar en na negen maanden kunnen we voorzichtig de balans opmaken. Welke impact heeft AI gehad? En welke impact gaat kunstmatige intelligentie nog hebben? Bijvoorbeeld tijdens de presidentsverkiezingen in de VS, want de hoeveelheid AI-content lijkt daar toch enorm te groeien. 

Gast

Claes de Vreese

Links

Video

YouTube

Hosts

Ben van der Burg & Daniël Mol

Redactie

Daniël Mol

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Roerige tijden rond socialmediaplatforms. In Brazilië staat het X van Elon Musk op de tocht door een conflict met de staat en dan vooral het hooggerechtshof. Rechter Alexandre de Moraes heeft geen geduld met de techmiljardair en heeft X inmiddels op zwart laten zetten? Staat de vrijheid van meningsuiting hiermee onder druk? En hoe zit dat met de arrestatie van Telegram-CEO Pavel Durov? De topman van de berichtendienst werd aangehouden in Frankrijk en wordt medeplichtig gehouden voor allerlei cybercrimes. 

Met onafhankelijk tech-jurist Geert-Jan Koning bespreken we het boek Free Speech: A History from Socrates to Social Media van Jacob Mchangama en praten daarna door over vrijheid van meningsuiting op het internet. Sinds de introductie van de grote sociale platformen is dat één van de grootste uitdagingen op online-gebied. Hoe modereer je fatsoenlijk, zonder dat je mensen onnodig censureert?

Ook kijken we naar de rol van de wetgevende macht. Welke rol speelt de Europese Digital Services Act (DSA) in dit alles? Is de DSA een fatsoenlijke wet op dit gebied, met zijn verplichting tot het modereren van content? Had Telegram eerder moeten worden aangepakt onder deze wet? En hoe zit het dan met X in Europa? Kan die app, met genoeg tegengas van Elon Musk, hier ook verboden worden? En wat zegt dat dan weer over de vrijheid van meningsuiting op ons continent? En hoe kan een middenweg er dan uitzien: het aanpakken van desinformatie, zonder het inperken van de vrijheid van meningsuiting? 

Gast

Geert-Jan Koning

Links

Free Speech van Jacob Mchangama

Video

YouTube

Hosts

Ben van der Burg & Daniël Mol

Redactie

Daniël Mol

See omnystudio.com/listener for privacy information.