Met het lekkere voorjaarsweer komen ze weer massaal naar buiten, de MAMILS: Middle Aged Men In Lycra. In kleine kuddes razen ze voorbij op hun racefietsen, ontwaakt uit de winterslaap. Hun buiken rusten zachtjes op de full-carbon frames die zijn afgemonteerd met de mooiste groepen. Geen enkele innovatie in de wielersport wordt overgeslagen. Hydraulische schijfremmen en electrische derailleurs, energierepen en sport-gels, strava-app en GPS: de mamils zijn een gewillig slachtoffer voor de wielerindustrie. Toys for boys van 40-plus. Amateurs met topmateriaal.

James Bond Duikhorloge                                                                                             Echte professionals weten wel beter, zo leerde ik op de duikschool van onze instructeur, Jeroen. Een stoere, zwijgzame kerel vol tattoos. Ex-commando en brandweerman. In een spoedcursus van drie dagen bracht hij mij en mijn tienerdochter de fijne kneepjes van de duiksport bij. Op zondagmiddag kregen wij trots ons PADI-duikbrevet uitgereikt. Ons ticket naar een exotische onderwaterwereld. Wij waren nu ook echte kikvors-mannen. Net als Jeroen, die zijn belangrijkste les voor het laatst had bewaard. Wat nou zo jammer is aan het duiken tegenwoordig', sprak onze mentor, 'het is zo'n spullensport geworden'. Ik knikte instemmend, terwijl ik beschroomd mijn James Bond-duikhorloge achter mijn rug probeerde te verbergen.

Miljardenindustrie                                                                                                            Het schiet nog vaak door me heen: Spullensport. Wanneer de uitrusting belangrijker wordt dan de sport zelf. Want niet alleen het duiken is ermee behept. Bijna elke sport van mannen boven de 40 (en met een bmi boven de 25) kan worden gekwalificeerd als spullensport. Zeilen, golfen en skiën. Maar ook fotografie en koken zijn verdachte hobbies. Het is een miljardenindustrie, vermomd als liefhebberij.

Compensatiegedrag                                                                                                           Maar wielrennen is de koning van de spullensporten. Want kun je niet beter eerst een fiets van iemand lenen om te kijken of het wat voor je is? Dat zou mijn moeder hebben gezegd, toen ik jong was. Maar ja, toen beschikte ik nog over te veel tijd en te weinig geld. Spullensporters lijden vaak aan precies het omgekeerde: te weinig tijd en te veel geld. En dat leidt al gauw tot compensatiegedrag. Compenseren voor de fiets die je als jongen niet kon betalen en voor het prestatieniveau dat je nooit meer zult bereiken. En dat is natuurlijk prima, want ze doen niemand kwaad. Mamils zijn ongevaarlijk. Laat ze lekker met hun mooie hebbedingetjes. Het is goed voor de economie én voor de lichaamsbeweging. Dit is méér dan sport. Het is spullensport.                

Prettige maandag!

Over Paul Laseur

Financieel journalist Paul Laseur houdt zijn scherpe blik op economie en maatschappij. We nemen in de Ochtendspits afscheid van onze columnisten. Deze week hoor je ze voor het laatst. Op maandag was dat altijd Paul Laseur.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Aan al het goede komt een einde, luisteraars, zo ook aan deze column bij BNR. Volgende week op dit tijdstip schalt na 5,5 jaar voor het laatst een welgemeend ‘prettige maandag!’ door de ether. Laat ik daarom nu alvast zeggen: het was mij een waar genoegen, vaarwel! Ook al zijn we in de tijd samen, die we nu achter ons laten, niet veel opgeschoten met elkaar.

Zelfbeklag en Slachtofferschap

Integendeel: de Nederlandse samenleving heeft zich alleen maar verder vastgedraaid, in zelfbeklag en slachtofferschap. Elke lichtheid ontbreekt in het maatschappelijk debat. Het laatste spoortje zelfspot lijkt binnen die paar jaar volledig te zijn verdwenen. Milde ironie werd bijtend sarcasme of ijskoud cynisme. Echt veel gezelliger is het hier niet geworden, op dit hele kleine stukje aarde. Ooit ons eigen polder-paradijs achter de dijken.

Onwrikbare Standpunten

En toch staan we nog altijd bovenin alle lijstjes. Er is bijna geen land te vinden waar de mensen zo rijk en gelukkig zijn, zo veilig en hoogopgeleid, zo vrij, stabiel en gelijkwaardig als in Nederland. Maar helaas wil het polderen al een tijdje niet meer zo lukken. Consensus, over welk onderwerp dan ook, lijkt verder weg dan ooit. Laat staan dat partijen toenadering vinden over de echt hete hangijzers: energietransitie, wooncrisis, zorg, onderwijs. Niet eerder zag ons land zich gesteld voor zulke grote uitdagingen. Maar van enige compromis-bereidheid is totaal geen sprake. Onwrikbare standpunten worden met religieus fanatisme beleden. Elke vorm van tegenspraak wordt als een persoonlijke aanval opgevat. In onze totaal versnipperde volksvertegenwoordiging worden tegenstellingen maximaal uitvergroot. Door politici die lijden aan profileringsdwang. En daarvoor ruim baan krijgen in onze talkshow-cratie. Saamhorigheid zien we alleen nog terug in de cancelcultuur met z’n gedeelde haat en lynchpartijen op social media.

De Kloof Bestaat Niet

Wie Twitter gelooft ziet werkelijk overal tweedeling en fragmentatie: tussen arm en rijk, jong en oud, stad en land, man en vrouw, vast en flex.... Daartussen gaapt een diepe kloof, zo lijkt het. Maar het zijn alleen de extremen, aan de randen van die kloof, die zich luidkeels laten horen. De overgrote meerderheid, het zwijgende midden, is helemaal niet zo boos: de gemiddelde Nederlander is best tevreden als je het mij vraagt. Er is zoveel meer dat ons verbindt dan verdeelt. Maar door alle rumoer die een kleine maar uiterst vocale minderheid teweegbrengt, gaat alle nuance uit het midden verloren. En vervliegt in hoog tempo alle hoop op een zinvolle en normale dialoog.

Ik wens u nog vele prettige maandagen!

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dit weekend werd bij BNN/VARA weer eens driftig gedebatteerd over de welbekende stelling dat jongeren nú voor het eerst slechter af zijn dan hun ouders tóen. Maar helaas voor alle demagogen en doemdenkers is dat een volslagen onzin-discussie. Het is namelijk niet waar. En zelfs als het waar is, is het helemaal niet erg.

Groeipad loopt dood

Natuurlijk valt niet te ontkennen dat het ongebreidelde groeipad dat na de Tweede Wereldoorlog werd ingeslagen voor sommigen hier doodloopt. Sinds 2015 verdienen dertigers voor het eerst in decennia minder dan de voorgaande generatie, die van pa en ma. Dat bleek drie jaar geleden al uit onderzoek van Tilburg University en het ministerie van Sociale Zaken. Maar mag het een keer? Na vele tientallen jaren van onafgebroken groei is het toch geen ramp om even pas op de plaats te maken, financieel? 77 jaar vrijheid en economische groei heeft van Nederland één van de rijkste landen ter wereld gemaakt. Met een niet aflatende focus op groei, innovatie en expansie hebben wij als samenleving de toppen van materiële welvaart weten te bereiken. Daar plukken we nog allemaal de vruchten van.

Onvergelijkbaar

De ontwikkelingen gaan daarbij zo snel dat de arbeidsmarkt voor de huidige generatie dertigers nog maar moeilijk te vergelijken valt met die van hun ouders toen zij zo oud waren. Denk maar aan de opkomst van de platform-economie met al z’n flexibele contracten. Het heeft dan ook weinig zin om inkomens met elkaar te vergelijken. Misschien is snel veel geld verdienen wel niet langer het allerbelangrijkste. De generaties Y en Z lijken minder bereid om werkweken van 40 uur te draaien, als dat hun kwaliteit van leven aantast. Zij geven hiermee aan dat het hoog tijd is om maatschappelijk de bakens te verzetten en in de eerste plaats te kiezen voor welzijn en geluk. Wetenschappelijke en culturele ontplooiing staan voorop. Universiteiten kregen voor het komend studiejaar 4 procent meer aanmeldingen. Studenten wachten dus niet op de terugkeer van de basisbeurs. Maar nemen dat beetje onzekerheid graag op de koop toe. Onzekerheden en risico’s zorgen ook voor kansen in het leven.

Leven is geen wedstrijd

De uitdagingen voor jongeren zijn de komende jaren enorm. Met de energietransitie voorop als onafwendbare revolutie. Maar ook de omgangsvormen, in de samenleving en op kantoor, gaan op de schop. Met thema’s als sociale veiligheid, diversiteit en inclusie. Dat is evengoed vooruitgang en geen stap terug. Ook al levert het minder op dan je pa of ma verdienden toen zij zo oud waren. Maar het leven is geen wedstrijd. Er is geen beter of slechter dan je ouders, hooguit anders. En gelukkig maar. Geen pech-generatie maar een goed-op-weg generatie.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De topdrukte op Schiphol van de afgelopen week bereikte dit weekend z’n hoogtepunt. Met 70.000 uitgaande reizigers op zondag, die in lange rijen tot helemaal buiten de terminal stonden te wachten voor de incheckbalies. Gezinnen met kinderen én grootouders, allemaal bang om hun vakantievlucht te missen. Ook al waren ze soms tot wel vier uur eerder van huis gegaan. Voor een vlucht van hooguit een paar uurtjes. Ze waren gewaarschuwd, kun je zeggen. Maar niemand was natuurlijk echt voorbereid op deze mensonterende toestanden.

Passagiersstromen

Gelukkig werd via de speakers luidkeels excuses aangeboden, geheel in lijn met de heersende sorry-cultuur. En we zagen de brandweer op het journaal flesjes water uitdelen aan wachtende reizigers. Helaas kon dat maar weinig afdoen aan de beschamende vertoning en totale minachting van het publiek die hier werd tentoongespreid. Op de radio liet de operationeel directeur van Schiphol vrijdagmiddag weten dat ze zaken alweer aardig onder controle begonnen te krijgen. Met, in haar woorden, het wegwerken van de passagiersstromen. Alsof ze niet met individuele gasten te maken had, maar met een stroom anonieme passagiers, een bulk levende lading. Precies hoe al die samengedreven, getergde reizigers zich gevoeld moeten hebben: als veetransport.

Meivakantie

Volgens Schiphol was de krankzinnige drukte het onvermijdelijke gevolg van meivakantie in combinatie met personeelsproblemen. Maar beide kon je toch van mijlenver zien aankomen? Voor de meeste passagiers was dit de eerste vlucht in jaren, nu alle reisbeperkingen rond Corona eindelijk zijn opgeheven. Dan begrijpt toch iedereen dat het wel eens een pietsie drukker zou kunnen worden dan normaal. En dat KLM z’n bagageafhandelaars schromelijk onderbetaalt was ook geen groot geheim. De koffergooiers krijgen maar €11,50 per uur voor het zware werk. En toch nog vrezen voor hun baan, omdat het bagagewerk aan externe partijen dreigt te worden uitbesteed. Dat is een tikkende sociale tijdbom. Maanden geleden al hadden Schiphol en KLM maatregelen moeten treffen om deze crisis te voorkomen. Waarom is dat niet gebeurd? Waren daarvoor niet juist die miljarden aan coronasteun bedoeld. Om zodra de pandemie voorbij was meteen de draad weer te kunnen oppakken?

Post-corona

Al die gedupeerde luchtreizigers denken voortaan hopelijk wel twee keer na, voordat ze weer een vliegvakantie boeken. Helemaal op piekmomenten zoals in de meivakantie. Het is een harde les, maar je kunt je tijd zoveel beter besteden dan urenlang op Schiphol in de rij te staan. Zeker als je wilt genieten van een welverdiende rust. Ga dan lekker met de trein. Dan zijn die twee coronajaren misschien toch nog ergens goed voor geweest.

Prettige maandag

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Franse presidentsverkiezingen zijn niet zozeer gewonnen door Emmanuel Macron, als wel verloren door Marine Le Pen. Veel kiezers brachten met tegenzin hun stem uit op de zittende president, om te voorkómen dat de rechts-populistische Le Pen zou winnen. De Fransen hadden het gevoel te moeten kiezen tussen twee kwaden. Daarom heeft Frankrijk de komende vier jaar een staatshoofd dat weliswaar de meeste stemmen kreeg, maar niet het vertrouwen van de Franse bevolking.

Leve de Koning

Ook het jaarlijkse Koningsdagonderzoek van Eén Vandaag leverde geen duidelijke winnaar op. Het vertrouwen in koning Willem-Alexander en koningin Máxima is niet eerder zo laag geweest. Dit komt vooral omdat het koningspaar zich in de afgelopen twee jaar niet altijd even strikt aan de coronaregels heeft gehouden. Met hun gezinsvakantie naar Griekenland en het verjaardagsfeest van prinses Amalia. Verder vindt 60 procent van de ondervraagden de toelage die de koning jaarlijks ontvangt veel te hoog: een inkomen van 1 miljoen euro plus ruim 5 miljoen voor personeel en onkosten. Maar ondanks al die bezwaren blijft een meerderheid van 56 procent voorstander van de monarchie.

Democratisch Infarct

En laten we eerlijk zijn. Het alternatief, een gekozen staatshoofd zoals in Frankrijk, moeten we al helemaal niet willen. Zeker nu niet: be careful what you wish for. Want wie zou dat dan moeten worden? Ons huidige politieke landschap is zo gefragmenteerd en gepolariseerd dat presidentsverkiezingen alleen maar in een volledig democratisch infarct kunnen eindigen. Wees dan maar blij met een ceremonieel koningschap dat nog altijd het vertrouwen geniet van een ruime meerderheid van de bevolking: 56 procent. Geen politicus die daaraan kan tippen, voorlopig.

Consumentenvertrouwen

Twee jaar Corona heeft niet alleen het vertrouwen in ons koningshuis flink ondermijnd. Ook over de economie zijn we een stuk somberder geworden. Nooit eerder heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek zo’n laag consumentenvertrouwen gemeten als in april dit jaar. Het CBS-cijfer dat het vertrouwen weergeeft is nu - 48. En hoe verder onder nul, hoe groter het pessimisme. Het vertrouwen in de economie daalt nu al maanden achtereen, als gevolg van oplopende inflatie en de oorlog in Oekraïne. Maar de werkloosheid is met 3,3% van de beroepsbevolking nog altijd opvallend laag. En consumenten geven meer geld uit dan in voorgaande jaren. Op Schiphol staan weer lange rijen vakantiegangers. Als dit pessimisme is, hoed je dan maar voor optimisme.

Prettige maandag!  

Over Paul Laseur

Financieel journalist Paul Laseur houdt zijn scherpe blik op economie en maatschappij. Elke maandag een nieuwe column. Luister live maandagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/paul-laseur, Apple Podcast of Spotify.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Goed nieuws bij RTL dit weekend: De Albert Heijn XL in Rotterdam biedt voortaan verpakkingsvrije boodschappen aan. Een initiatief dat komend jaar bij nog eens 50 vestigingen moet worden uitgerold, verspreid over het land. Het moet klanten in staat stellen een deel van hun dagelijkse boodschappen duurzamer te doen. Met minder afval en minder verspilling.

Het verpakkingsvrije assortiment bij Albert Heijn bestaat uit 70 producten, verdeeld over een zes meter lange muur met dispensers. Hier kunnen de klanten zelf hun havervlokken en koffiebonen tappen, of biologische rijstkorrels en pasta penne. Liefst natuurlijk in van huis meegebrachte voorraadbussen of glazen potten. Maar herbruikbare verpakkingen kunnen ook terplekke worden aangeschaft. Daarnaast kan de klant blijven kiezen voor hetzelfde product in de voorverpakte variant.

20 miljoen kilo

De supermarkgigant wil hiermee de totale hoeveelheid verpakkingsmaterialen over 3 jaar met een kwart terugdringen. Scheelt 20 miljoen kilo verpakkingsmateriaal en dat is alleen maar toe te juichen. Want goed voor het milieu. Bijkomend voordeel is dat hopelijk minder voedsel wordt verspild, omdat je precies de hoeveelheid kunt pakken die je nodig hebt. En je zult toch ergens moeten beginnen om de oprukkende wegwerpmaatschappij een halt toe te roepen en het milieubewustzijn onder burgers te vergroten. Mooi initiatief dus, waarop weinig valt aan te merken.

0,3 procent

Of het zou moeten zijn dat De Grote Mensenvriend Albert Heijn hiermee geen deuk in een pakje boter slaat en vooral voor de bühne een omslachtig shopping concept lanceert. Een staaltje greenwashing, waarop het grootste deel van het winkelend publiek helemaal niet zit te wachten. Alleen een voorhoede van hippe milieubewuste consumenten. Retailexperts denken daarom dat het verpakkingsvrije boodschappenconcept alleen aanslaat in de luxere supermarkten en in de grote steden. En dan nog alleen met het huismerk. Discounters hoeven het niet te proberen. En de kans dat A-merken gaan meedoen is erg klein. Praktische bezwaren zijn er ook. Bier, wijn en olijfolie bijvoorbeeld zijn ongeschikt om via dispensers te verkopen. Dat wordt één grote klerezooi als de klanten het zelf moeten tappen. Niet voor niets is het concept beperkt tot 70 -meest biologische- producten. Op een totaal van misschien wel 22.000 artikelen in de Albert Heijn XL is dat maar 0,3 procent. Voorlopig is het afwachten of doorsnee consumenten hierdoor wel gaan inzien dat je misschien beter herbruikbare verpakkingen kunt kopen dan wegwerpverpakkingen.

Te Voorzichtig

Jammer dat Albert Heijn zaken zo voorzichtig aanpakt. Het bedrijf is oppermachtig in supermarktland en staat bovenaan onze voedselketen. In de jaren 70 kregen ze het hele land aan de sherry; in de jaren 90 aan de avocado. Hoe moeilijk kan het zijn om Nederland dan ook z’n boodschappen voortaan verpakkingsvrij te laten doen?

Prettige maandag!

Over Paul Laseur

Financieel journalist Paul Laseur houdt zijn scherpe blik op economie en maatschappij. Elke maandag een nieuwe column. Luister live maandagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/paul-laseur, Apple Podcast of Spotify.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Medewerkers van de Autoriteit Financiële Markten geven de komende maanden gastles op tientallen MBO-scholen, over de gevaren van beleggen en speculeren. Want de laatste jaren laten veel jongeren zich wel heel makkelijk verleiden, zo blijkt. Vooral om hun geld in cryptovaluta te steken, zoals bitcoin, ethereum of één van de duizenden andere soorten.

Volgens het Nibud en de Rabobank houdt een kwart van de jongvolwassenen zich daarmee bezig. Het is de gewoonste zaak van de wereld, dagelijkse kost op het schoolplein. Zelfs minderjarigen handelen in crypto’s, meldt de NOS, daartoe aangespoord door financiële influencers op social media. Deze fin-fluencers beloven zonder uitzondering dat je razendsnel heel veel geld kunt verdienen. Zo geregeld met een app: één druk op de knop is genoeg. Deze boot wil je niet missen, ongeacht de risico’s.

Vanaf 2024 aanpak cryptohandel

Beter laat dan nooit zal de beurswaakhond hebben gedacht. Hoogste tijd natuurlijk om deze kwetsbare groep jonge, onervaren gokkers een beetje tegen zichzelf in bescherming te nemen. Jammer alleen dat verstandige woorden van een gastdocent meestal weinig effect sorteren. Beter zou dan ook zijn om handelaren in cryptomunten en vooral ook die laffe finfluencers keihard aan te pakken. Maar helaas hebben de AFM en De Nederlandsche Bank wettelijk geen poot om op te staan. Er is nauwelijks enig toezicht mogelijk op aanbieders van de virtuele valuta. Het wachten is op internationale maatregelen die de handel enigszins aan banden leggen. Maar dat kan nog wel een paar jaar duren. Pas vanaf 2024 wil de Europese Unie regels invoeren waarmee aanbieders van cryptovaluta in alle EU-landen gelijk worden behandeld. Terwijl dit nu al zeker vijf jaar aan de gang is.

Goudkoorts

In 2024 heeft deze onverantwoorde goudkoorts al minstens acht jaar lang alle ruimte gehad om volledig uit de hand te lopen. Een gigantische zeepbel die vroeg of laat wel uit elkaar moet spatten. De cryptohandel vertoont alle kenmerken van een piramidespel. Het is te mooi om waar te zijn. Degenen die er als eerste inzaten maken gigantische winsten, ten koste van de sukkels die achteraankomen. En het ergste is nog wel dat we het allemaal zien gebeuren: we kijken naar ‘a trainwreck in slow motion’.

Blockchain

Waarmee ik niets wil zeggen ten nadele van de blockchain, de indrukwekkende technologie die aan al die cryptomunten ten grondslag ligt. Een superuitvinding die het ideaal van een soort volksvaluta dichterbij brengt. Volledig anoniem en zonder tussenkomst van banken of monetaire autoriteiten. Een geweldig systeem in een ideale wereld. Alleen is dit geen ideale wereld. En is die droom gekaapt door speculanten en criminelen, die het op onze kinderen hebben voorzien.

Prettige maandag!

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nadat één voor één alle fysieke maatregelen tegen de verspreiding van het corona-virus al zijn opgeheven, wordt deze week eindelijk ook de massale coronasteun voor het bedrijfsleven stopgezet. Op 1 april gaat de geldkraan dicht.

Twee jaar lang konden ondernemingen bij de overheid aankloppen voor het doorbetalen van lonen en vaste lasten. Voor extra zwaar getroffen sectoren waren daarbovenop aanvullende financiële steunpakketten beschikbaar. De kosten voor de staat liepen op tot zo’n €50 miljard. En dan is het belastinguitstel nog niet eens meegerekend.

Faillissementsgolf

Op het eerste gezicht lijken die tientallen miljarden euro’s goed besteed en was deze historische reddingsoperatie één groot succes. Want in economisch opzicht is ons land de coronacrisis goed doorgekomen: De werkloosheid is uitzonderlijk laag en in geen 30 jaar gingen er zo weinig ondernemingen op de fles als in het coronajaar 2021. De enorme faillissementsgolf, waar twee jaar lang bijna onophoudelijk voor werd gewaarschuwd, bleef tot nu toe gelukkig uit. De verwachting is dan ook dat BV Nederland gewoon de draad weer oppakt en verder gaat op het economische groeipad van vóór de pandemie.

Zombie Bedrijven

Maar de maatschappelijke kosten kunnen nog flink oplopen. Gevreesd moet worden voor het moment dat het staatsinfuus wordt afgekoppeld. En de patiënt weer op eigen benen moet leren staan, zodra de verdoving is uitgewerkt. Komende vrijdag is het zover. Dan worden alle bedrijven die twee jaar lang in coma zijn gehouden ruw gewekt. Zombie-bedrijven, die het zonder corona ook niet hadden gered, werden al die tijd kunstmatig overeind gehouden door de staat, tegen beter weten in. Zij zullen alsnog de tucht van de markt moeten voelen.    

Economisch-Politiek Signaal

Bovendien geeft de overheid, met die twee jaar lange coronasteun, onbedoeld een belangrijk economisch-politiek signaal af. Dat grote groepen in de samenleving, die om wat voor reden dan ook met onvoorziene kosten te maken krijgen of schade lijden, altijd op compensatie kunnen rekenen. Niet alleen voor de nadelige gevolgen van een pandemie. Maar intussen ook voor een hoge gasrekening en fors gestegen prijzen aan de pomp voor diesel en benzine. Studenten van de zogenoemde pech generatie, die als gevolg van het leenstelsel met een studieschuld blijven zitten, krijgen een tegemoetkoming. Ook al werd de studiebeurs een paar jaar geleden langs volledig democratische weg afgeschaft.

Verantwoord Risicobesef

De staat gedraagt zich hoe langer hoe meer als een ultieme schadeverzekeraar voor alle burgers en bedrijven. Een gezonde marktwerking met normale economische prikkels en een verantwoord risicobesef wordt daarmee structureel verstoord. En dit compensatievirus zal zich nog een stuk lastiger laten uitroeien dan corona.

Prettige maandag!

Over Paul Laseur

Financieel journalist Paul Laseur houdt zijn scherpe blik op economie en maatschappij. Elke maandag een nieuwe column. Luister live maandagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/paul-laseur, Apple Podcast of Spotify. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als het aan het Internationaal Energieagentschap IEA ligt komt er weer een autoloze zondag, om de vraag naar olie te helpen terugdringen. Net als tijdens de oliecrisis in de jaren 70, een halve eeuw geleden alweer. Toen in totaal overigens niet meer dan zes keer zo’n autovrije zondag werd gehouden in ons land.

Sociale impact

Maar de sociale impact was gigantisch. Een hele generatie bijna-boomers raakt er nog altijd niet over uitgepraat, in een mengeling van weemoed en romantiek: rolschaatsen en picknicken op de snelweg, dat waren nog eens tijden! Voor wie eraan terugdenkt waren die autoloze zondagen vooral supergezellig, een happening. Het totale effect op de brandstofconsumptie was waarschijnlijk minimaal. Want op zondagen werd in die tijd sowieso nauwelijks gereden, waar moest je ook naar toe op de wekelijkse rustdag? Niks koopzondag, alle winkels waren dicht.

10-puntenplan

Dat is nu wel anders. In een economie die 24/7 doordendert haalt het wel degelijk iets uit als we allemaal één dag per week de auto laten staan. Helemaal als ook de andere negen aanbevelingen uit het 10-puntenplan van het IEA worden opgevolgd. Zoals meer thuiswerken, vaker carpoolen, lopen en fietsen bevorderen, OV goedkoper maken, maximumsnelheid met 10 km verlagen, de invoering van elektrische voertuigen versnellen en ga zo maar door. Feitelijk niets nieuws onder de zon. Gewoon het rijtje maatregelen dat past bij een soepele energietransitie. Alleen de aanleiding is dit keer een andere.

Oliecrisis

De noodzaak om de olieconsumptie in te perken is een direct gevolg van de strafmaatregelen tegen Rusland. Door de sancties zullen de Russen naar verwachting veel minder olie exporteren dan voorheen. En dat kan bijdragen aan het ontstaan van een oliecrisis, denkt het agentschap. Bijkomend voordeel van het plan is dat Rusland minder verdient aan de export van olie en dat de weg wordt vrijgemaakt voor duurzame energiebronnen.

Oorlog

Het zou alleen niet nodig moeten zijn, zo’n 10-puntenplan. Pijnlijk en beschamend dat er een oorlog nodig is, met duizenden burgerslachtoffers en miljoenen vluchtelingen, voordat het kwartje valt. We hadden hiermee natuurlijk allang een begin moeten maken, jaren geleden. Om de afhankelijkheid van àlle olie en gas terug te dringen, niet alleen die uit Rusland. En niet vanwege de zoveelste oliecrisis, maar om de klimaatcrisis het hoofd te bieden.

Afkicken van olie en gas

Daarvoor hoeft de overheid nu even helemaal niets te ondernemen. Maar gewoon de explosief gestegen prijzen aan de pomp hun werk laten doen. Om ons te helpen afkicken van onze verslaving aan olie en gas. Stop gewoon met het subsidiëren van fossiele brandstoffen, door de btw op diesel en benzine nog verder te verlagen. Moet je eens kijken hoe snel de olie- en gasconsument z’n gedrag dan aanpast. Daar kan geen 10-puntenplan tegenop.

Prettige maandag!

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dit jaar daalt de koopkracht gemiddeld met 2,5 procent, waarschuwt het Centraal Planbureau. Door de Oekraïne-oorlog zijn de energieprijzen explosief gestegen, bovenop de torenhoge inflatie waarmee we de afgelopen maanden al te maken kregen. En samen zet dat de koopkracht fors onder druk.

Compensatie

Al laat de regering het zover niet komen. Want zeg je ‘koopkrachtverlies’ dan zeg je automatisch ‘compensatie’. Zodra het k-woord valt, heeft het kabinet allang uitgevogeld hoe de burgers van dit steenrijke stukje aarde aan de Noordzee gecompenseerd kunnen worden. Zeker in verkiezingstijd. En ja hoor, om de prijzen van energie te dempen en de koopkracht te verbeteren is prompt € 2,8 miljard extra uitgetrokken. Voor de verlaging van accijns op diesel en benzine. En om het btw-tarief voor gas en stroom terug te brengen van 21% naar 9%.

Sigaar Uit Eigen Doos

Het kabinet blijft dus in het wilde weg smijten met geld. Ons geld. Deze € 2,8 miljard is opnieuw een sigaar uit eigen doos. Van ons allemaal, voor ons allemaal. Want wie gaat dat betalen? Dat zijn onze kinderen en kleinkinderen die straks een hogere staatschuld moeten aflossen. Prima natuurlijk als die miljarden nu volledig ten goede zouden komen aan lage inkomensgroepen, om op korte termijn de ergste nood te lenigen. Maar helaas komt het geld niet alleen daar terecht waar het keihard nodig is. Een groot deel gaat op aan welvarende burgers die het eigenlijk wel kunnen missen. Al is het voor iedereen even slikken aan de pomp. Meer automobilisten dan voorheen rijden weg bij tankstations zonder te betalen. Dat waren er altijd zo’n 300 per week. De afgelopen weken liep dat aantal op tot 370.

Vette Pech

Maar het is oórlog in Europa, laat dat ook eens doordringen. En het enige wat ons voorlopig bedreigt is dat misschien de koopkracht met 2,5 procent afneemt. Vette pech, hoor, maar er zijn ergere dingen. En hoezo moet elke denkbare tegenslag in het leven meteen op de overheid worden afgewenteld? Het vangnet van de staat houdt ons allemaal gevangen. Misschien nog wel erger is dat het kabinet ervoor kiest om onze verslaving aan (Russisch) aardgas te bestendigen. Waar de jongste koopkrachtmaatregelen feitelijk op neerkomen is een subsidie van fossiele brandstoffen. Terwijl als er één moment is om de samenleving te laten inzien dat we nodig moeten afkicken van olie en gas, besparen, dan is het nu wel. Het is maart, het voorjaar komt eraan. Nog even doorbijten met een extra trui en dikke sokken. Niet compenseren, maar compensinderen.

Prettige maandag!

Over Paul Laseur

Financieel journalist Paul Laseur houdt zijn scherpe blik op economie en maatschappij. Elke maandag een nieuwe column. Luister live maandagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/paul-laseur, Apple Podcast of Spotify. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een snackbar in Nijmegen heeft ‘patatje oorlog’ van het menu gehaald, uit solidariteit met de Oekraïners. Eigenaar Jos van patathuisje Piccolino vertelde aan Hart van Nederland dat hij en zijn vrouw al een paar jaar met de gedachte rondliepen om dat nare woord ‘oorlog’ van het bord te schrappen. Maar dat de Russische inval in Oekraïne het laatste zetje gaf. Wie nu nog deze klassieker van de Hollandse Cuisine wil bestellen, frites met mayonaise én pindasaus, moet voortaan vragen om een patatje flip. Zoals de vlaflip, bruin en wit.

Tolstoj naar de Ramsj

Zolang ik mij kan herinneren ligt het patatje oorlog onder vuur. In de pacifistische jaren zeventig van de vorige eeuw werd de weinig vredelievende benaming voor een snack al luidkeels bekritiseerd. Tot nu toe vergeefs. Maar misschien is nu eindelijk het keerpunt bereikt: Patatje oorlog de wereld uit, om te beginnen uit Nijmegen. De vraag is alleen hoe de arme burgers van Oekraïne geholpen zijn met deze dappere daad van verzet van een Nijmeegse snackbarhouder. Is dit wat Premier Rutte bedoelt als hij zegt dat deze oorlog offers vraagt van ons allemaal? Zoals de vraag ook is wat de Oekraïense bevolking ermee opschiet als jij besluit om de hele Russische bibliotheek naar het oud papier te brengen. Oorlog en vrede van Tolstoj naar de ramsj?

Solidariteit en Eensgezindheid

Taal is politiek; woorden doen ertoe. En veel Nederlanders voelen terecht de behoefte om het op te nemen voor de zwaar bestookte Oekraïners. En zich krachtig te uiten tegen het Russische oorlogsgeweld. De solidariteit en eensgezindheid zijn lovenswaardig. Zolang het niet doorslaat. We moeten elkaar niet de maat willen nemen of de moraalridder gaan uithangen. Het is goed dat influencers hun volgers op social media mobiliseren om daadwerkelijk iets bij te dragen, zoals het inzamelen van warme kleding of wie weet straks zelfs onderdak te bieden aan één of enkele van die miljoen vluchtelingen. Maar pas op voor de taalpolitie, die bepaalt welke woorden niet meer gebruikt of welke auteurs niet meer gelezen mogen worden. Dat is het begin van onvrijheid.

Carnaval en Wintersport

Nog zo’n kwestie betreft carnaval en wintersport. Er zijn stemmen op Twitter die hossen, skiën en andere vormen van pleziermaken kennelijk ongepast vinden, in tijden van oorlog. Maar zolang ons land niet zelf in oorlog is zie ik eerlijk gezegd weinig reden om ook deze vrijheden onnodig in te perken. Of elkaar de kleine genoegens in het leven te ontzeggen.

Prettige maandag!

Over Paul Laseur

Financieel journalist Paul Laseur houdt zijn scherpe blik op economie en maatschappij. Elke maandag een nieuwe column. Luister live maandagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/paul-laseur, Apple Podcast of Spotify. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.