Geïnspireerd door de ideeën van de Franse Revolutie begint de succesvolle Brusselse advocaat Jan Frans Vonck geheime vergaderingen te beleggen met gelijkgezinden in zijn huis in de Koolstraat. In het voorjaar van 1789 wordt het geheim genootschap 'Pro aris et focis', vrij vertaald 'voor outer en heerd' opgericht. De eerste plannen voor een opstand tegen de Oostenrijkse keizer worden voorbereid.

In november 1792 verslaat het Franse leger, tegen alle verwachtingen in, het Oostenrijkse leger in Jemappes. Terwijl in Brussel wordt gefeest in de pas opgerichte Jacobijnenclub maakt Generaal Dumouriez al plannen voor de toekomst van ons land. Annexatie bij de Franse republiek is een voor de hand liggende optie, maar daar heeft hij wel de steun van Parijs voor nodig.

Op 18 juli 1789, 4 dagen na de val van de Bastillle, arriveren de eerste koetsen van een lange reeks adellijke vluchtelingen in Bergen. En in de Oostenrijkse Nederlanden voelen ze dat het niet pluis is. Ook in Brussel wordt in sommige liberale middens als gesproken over ‘liberté’ en ‘égalité’. Voor de conservatieve katholieken is Keizer Jozef II kop van jut. Zijn moderne visie op de macht van kerk en staat, zet bij vele kwaad bloed.

Ook het conservatieve verzet begint vorm te krijgen. De Brusselse advocaat Hendrik Van der Noot, afkerig is van de verlichte ideeën, droomt van een terugkeer van standenmaatschappij waarin enkel de Staten-Generaal het voor het zeggen had, weet heel wat volk rond zich te verzamelen. Voor de progressieve ‘Vonckisten’ zit er niets anders op dan nu samen te werken met de conservatieve ‘Statisten’ om de Oostenrijkse keizer Jozef II te verjagen.

Na de Slag van Turnhout keert Vandernoot terug naar Brussel vanuit zijn schuiloord in Breda. Daar wordt hij onthaald als de nieuwe leider. In het feestgedruis is er echter niet één democraat die juicht. Op 11 januari 1790 worden officieel de ‘Verenigde Nederlandse Staten’ uitgeroepen. 10 provincies worden onafhankelijk. In Parijs wordt weliswaar enthousiast gereageerd, maar heeft men zelf veel grotere zorgen.

De Verenigde Nederlandse Staten staan nog maar in de kinderschoenen en de bevolking wordt al opgehitst om de wapens op te nemen tegen de goddeloze Vonckisten. De knokploegen van Van der Noot voeren razzia’s uit in café’s, vergaderzalen en huizen waar de gematigde aanhangers van Jan Frans Vonck samenkomen. Niemand schijnt te beseffen dat het echte gevaar oprukt naar de grenzen: het leger van de Oostenrijkers.

In de zomer van 1794 trekt een gigantisch Frans leger op richting Oostenrijkse Nederlanden voor een derde poging om ons land definitief in handen te krijgen. 26 juli 1794 vindt de slag bij Fleurus plaats. Het wordt een grootste overwinning voor de Fransen die verstrekkende gevolgen zal hebben voor het verder verloop van de Franse revolutie, maar ook voor de toekomst van onze streken. De vraag is alleen of dit ten goede of ten slechte zal zijn.

In oktober 1793 begint het proces tegen Marie Antoinette of de ‘Weduwe Capet’ zoals ze voortaan wordt aangesproken. Net zoals bij de rechtszaak tegen haar man, is er ook dit keer sprake van een schijnproces. De voormalige koningin wordt niet alleen beschuldigd van samenzwering tegen de Franse Republiek, maar ook van incest met haar zoontje. Ondanks het ontbreken van hard bewijs voor alle haar ten laste gelegde beschuldigingen, wordt Marie Antoinette ter dood veroordeeld.

Na de executie van Marie Antoinette en de Girondijnen steekt de terreur nog een tandje bij. Het komt nu aan op de zuivering van geheel Frankrijk, opdat het een echte republikeinse gemeenschap kan worden. Elke niet zuivere citoyen wordt nu opgejaagd wild. Zelfs gematigde revolutionairen als Manon Roland belanden onder de guillotine. Condorcet, schrijver van de nieuwe grondwet, de laatste grote verlichtingsfilosoof moet onderduiken.

Eind 1793 , begin 1794. Het is onduidelijk wie het voor het zeggen heeft. De Conventie heeft haast geen controle meer over de geradicaliseerde secties in Parijs. De ‘Enragées’ onder leiding van mensen als Jacques-René Hébert willen alsmaar verder gaan. Het verleden moet worden uitgewist. Met de invoering van de republikeinse kalender wordt de teller van de geschiedenis op nul gezet. Ook de godsdienst moet er nu aan geloven. Er volgt een radicale ontkerstening.

Het begrip ‘terreur’ betekent niet voor iedere revolutionair hetzelfde. Sommigen voeren een wanhopige woordenstrijd om te vermijden dat terreur een vrijgeleide naar ongebreidelde vervolging en doodstraffen wordt. Met name Danton heeft er schoon genoeg van. Hij roept de Conventie op een einde te maken aan zoveel geweld. Zijn toespraak drijft een wig tussen hem en Robespierre, met dramatische gevolgen. Op 5 April 1794 tuimelt ook het hoofd van Danton in de mand.