In deze aflevering van Legergroene Herinneringen spreken we met Pieter, die een deel van zijn diensttijd doorbracht in Duitsland. Pieter vertelt over zijn avonturen op Langemannshof, de kameraadschap met medesoldaten en zijn ervaringen met de Amerikaanse en Britse legers. Hij deelt ook zijn kijk op discipline en wat zijn diensttijd voor zijn latere leven betekende.

Over Legergroene Herinneringen

‘Ik ging met tegenzin, maar heb de tijd van mijn leven gehad’, ‘De kameraadschap die je bij defensie hebt, is uniek’, ‘Je kan meer dan je denkt’ en ‘Leidinggeven doe ik nog steeds volgens de dingen die ik heb geleerd via de instructiekaart’. Het is maar een kleine greep uit de persoonlijke verhalen van de dienstplichtigen die geïnterviewd zijn voor de podcastserie Legergroene Herinneringen.

In die podcast belichten we niet alleen de geschiedenis van de dienstplicht maar besteden we vooral aandacht aan de persoonlijke verhalen van de dienstplichtigen.

---

Transcriptie

00:00:00 - 00:00:19

Interviewer 1: Hallo allemaal. Welkom bij Legergroene Herinneringen. In deze podcast gaan we de komende weken in gesprek met oud-dienstplichtigen over hun diensttijd. De hoogtepunten, maar ook de dieptepunten en de levenslessen die uit deze tijd stammen worden hier aan het licht gebracht. Ik zit hier vandaag met Pieter en hij zat in het buitenland in dienst. Goedemiddag, Pieter.

00:00:19 - 00:00:19

Pieter: Goedemiddag.

00:00:19 - 00:00:22

Interviewer 1: Leuk dat u er bent.

00:00:22 - 00:00:23

Pieter: Dank je.

00:00:23 - 00:00:34

Interviewer 1: We gaan vandaag in gesprek over jouw diensttijd, want jij hebt in het buitenland een deel van je dienst vervuld.

00:00:34 - 00:00:41

Pieter: Een deel van mijn diensttijd heb ik in Duitsland vervuld. In Langemannshof op de Lüneburger Heide in Duitsland.

00:00:41 - 00:00:49

Interviewer 1: We gaan beginnen bij het begin, want je werd opgeroepen.

00:00:50 - 00:01:15

Pieter: Dat zat eraan te komen, want de dienstplicht was nog in volle gang in mijn periode. Je wist op een gegeven ogenblik dat je ergens een keer een oproep zou krijgen voor dienstplicht. Op een dag viel de oproep voor een keuring in de bus.

00:01:16 - 00:01:17

Interviewer 1: Wie vond hem als eerst?

00:01:19 - 00:01:30

Pieter: Ik geloof dat die tussen de post zat en dat mijn moeder zei van: volgens mij moet jij je gaan melden. Ik zei van: dat is fraai, dus dat hebben we gedaan.

00:01:31 - 00:01:33

Interviewer 1: Was jij toen nog bezig met school?

00:01:33 - 00:02:11

Pieter: Ik zat op de mts in Appingedam. Ik woonde in Delfzijl. Ik deed de opleiding Werktuigbouw en dat was in volle gang. Ik was ook in volle gang met mijn jeugd, dus een beetje flierefluiten en allerlei dingen doen. Ik was nogal cultureel gearrangeerd, dus ik deed allerlei dingen. Toen die oproep binnenkwam voor de keuring was het wel even een mindset van: dit zit aan de horizon eraan te komen.

00:02:13 - 00:02:15

Interviewer 1: Had je enige tegenzin, of dat niet?

00:02:15 - 00:02:37

Pieter: Ik kan niet zeggen dat ik tegenzin had, maar ik wist niet helemaal wat ik ervan moest verwachten. Je zit in een redelijke vriendenbubbel met al je vrienden, schoolmaatjes en dat soort dingen. Ik had geen tegenzin, maar ik heb het over me heen laten komen.

00:02:40 - 00:02:43

Interviewer 1: Werden al je vrienden om je heen ook allemaal opgeroepen of was je de enige?

00:02:43 - 00:03:19

Pieter: Als je uit Delfzijl komt, heb je een grote kans dat je vrienden hebt die op de Zeevaartschool zitten. Die jongens gingen op een gegeven ogenblik varen. Die hadden stages en die hoefden niet in dienst, omdat ze die stages hadden en naar de Zeevaartschool gingen. Ik geloof dat twee van mijn vrienden naar de marine zijn gegaan, maar voor de rest niet. Daarna had ik vrienden die ook in dienst moesten en die de oproep ook hadden gehad.

00:03:20 - 00:03:22

Interviewer 1: Jij moest eerst nog je school afmaken?

00:03:24 - 00:04:30

Pieter: Ja, en dat ging niet zo vlot. Ik heb er twee jaar langer over gedaan. Het eerste jaar ging vrij vlot mis en toen heb ik het weer opnieuw gedaan. Naarmate de schooltijd vorderde kwam de oproep om in dienst te gaan, dus de dienstoproep. Ik zou in '84 in dienst moeten, maar ik zat nog volop in mijn studie en die duurde wat langer. Ik zou mijn school niet kunnen afmaken als ik in '84 in dienst zou moeten. Ik heb destijds een brief geschreven naar Ministerie van Defensie, want ik wist dat er een mogelijkheid was om uitstel te krijgen. Die uitstel heb ik ook gekregen. Er staat keurig netjes in de brief 'bij hoge uitzondering', maar dat zullen ze wel meer gezegd hebben. Toen mocht ik dus in '86 opkomen, dus in september '86. Lichting 86-5 ben ik dan opgekomen.

00:04:31 - 00:04:37

Interviewer 1: Met die keuring waren er veel mensen die deden alsof ze iets mankeerden.

00:04:38 - 00:05:32

Pieter: Dat zijn altijd de verhalen van de S5, je gek verklaren, niet tegen prikken kunnen en dat soort dingen. Ik moet je eerlijk zeggen dat ik dat zelf niet heb gezien toen ik voor de keuring ging. De verhalen gingen wel rond. We waren een stelletje nuchtere Groningers bij elkaar van: stel je niet aan. Je gaat voor die keuring. Als je wat mankeert dan mankeer je wat, dan komen ze daar wel achter en dan vertellen ze het wel. Dat hoef je niet nep te doen, dat is geen probleem. Achteraf heb ik in mijn vriendenkring gehoord dat iemand absoluut niet in dienst wilde. Die heeft om vervangende dienstplicht gevraagd.

00:05:32 - 00:05:34

Interviewer 1: Wat heeft hij uiteindelijk dan gedaan?

00:05:34 - 00:05:35

Pieter: Hij heeft in een bibliotheek gezeten.

00:05:38 - 00:05:41

Interviewer 1: Heb je dan zoiets van: lafaard, waarom heb je het niet gewoon gedaan?

00:05:41 - 00:06:00

Pieter: Nee, helemaal niet. Iedereen heeft zijn redenen voor wat hij wil en doet. Ik heb daar nooit bezwaren tegen gehad. Je moet het gewoon aanpakken.

00:06:00 - 00:06:01

Interviewer 1: Iedereen moet zelf weten hoe ze het doen?

00:06:01 - 00:06:01

Pieter: Ja.

00:06:05 - 00:06:12

Interviewer 1: Oké. Op een gegeven moment had je je school afgerond en toen was het tijd voor de dienst?

00:06:12 - 00:06:14

Pieter: Ja.

00:06:14 - 00:06:16

Interviewer 1: Waar ging je toen heen?

00:06:16 - 00:07:05

Pieter: Naar Blerick, in de Willem Frisokazerne. Er staat geloof ik nog een gedeelte van in Blerick. Ik zie het af en toe nog op Facebook voorbijkomen. Vanuit Delfzijl kreeg ik een treinkaartje en kon ik me gaan melden. Er stond in de brief dat ik niet verder mocht reizen dan het NS-station in Blerick. Alsof je nog plannen had om door te reizen naar Maastricht, dus dat zat er niet in, want ik mocht niet verder. Daar hield het ook wel op. Daar stond de kazerne en konden we ons gaan melden. Daar heb ik mijn uitrusting en opleiding gekregen, de basisopleiding soldaat. In primair is het de rijopleiding waarvoor ik daarnaartoe werd gestuurd.

00:07:06 - 00:07:08

Interviewer 1: Hoe was die rijopleiding?

00:07:08 - 00:08:01

Pieter: De rijopleiding was op zich plezierig. We hadden een fantastische korporaal die ons rijles gaf, dat kan ik me nog herinneren. Ik had liever vrachtwagenrijles gedaan, want ik werd op de Landrover gezet. Ik had mijn burgerrijbewijs al, want ik was de achttien al gepasseerd. Ik heb toen mijn rijbewijs gehaald. Achteraf had ik even moeten wachten tot mijn diensttijd, want dan had ik het gratis kunnen halen, maar dat weet je van tevoren niet. Ik had liever geswitcht naar de vrachtwagen, maar de Landrover was prima. Ik heb veel terreinrijden gedaan, dus dat neem ik nu nog mee in de hobby.

00:08:02 - 00:08:08

Interviewer 1: Als je een rijbewijs hebt en je gaat de dienst in, waarom moet je dan nog een keer je rijbewijs halen?

00:08:08 - 00:08:10

Pieter: Dat is een goede vraag.

00:08:10 - 00:08:12

Interviewer 1: Daar is zeker geen antwoord op?

00:08:12 - 00:08:12

Pieter: Nee.

00:08:12 - 00:08:16

Interviewer 1: Dat is wel jammer.

00:08:19 - 00:08:48

Pieter: Je diensttijd bestaat niet uit alleen maar rijden in de Landrover. Je komt op en moet een soldaat worden. Daar zitten allerlei lessen in, zoals: discipline, marcheren en noem maar op. Je zit erin om jou tot een soldaat te maken, dus daar ben je dan druk mee de eerste drie of vier maanden.

00:08:48 - 00:08:50

Interviewer 1: Dus het was niet alleen maar rondjes rijden en rijlessen?

00:08:50 - 00:08:54

Pieter: Nee.

00:08:55 - 00:08:58

Interviewer 1: Wat stond na die rijopleiding toen op de planning?

00:08:58 - 00:09:46

Pieter: Ik kreeg toen een dienstvak toegewezen, dus je werd dan uitgezonden naar het onderdeel waar je naartoe zou moeten gaan. Ik kreeg een zwarte baret, dus dat betekent dat ik naar de Cavalerie Huzaren zou gaan. Ik ben ook Huzaren dienstplichtig soldaat en dat hou ik nog steeds altijd omhoog. Dat vind ik wel belangrijk. Voor mijn dienstvak zou ik wapenhersteller worden. Ik werd naar de Du Moulinkazerne gestuurd tussen Amersfoort en Utrecht. Daar heb ik zo'n beetje twee maanden lang mijn wapenopleiding gedaan.

00:09:49 - 00:09:52

Interviewer 1: Dacht je toen je daar bijvoorbee...

In deze aflevering van Legergroene Herinneringen spreken we met Fred Kerkhof, een voormalig dienstplichtige die aanvankelijk met tegenzin aan zijn diensttijd begon, maar later 38 jaar beroepsmilitair werd. Fred deelt unieke verhalen over kameraadschap, het leren van leiderschap, en de bijzondere tradities die hem zijn leven lang zijn bijgebleven.

Over Legergroene Herinneringen

‘Ik ging met tegenzin, maar heb de tijd van mijn leven gehad’, ‘De kameraadschap die je bij defensie hebt, is uniek’, ‘Je kan meer dan je denkt’ en ‘Leidinggeven doe ik nog steeds volgens de dingen die ik heb geleerd via de instructiekaart’. Het is maar een kleine greep uit de persoonlijke verhalen van de dienstplichtigen die geïnterviewd zijn voor de podcastserie Legergroene Herinneringen.

In die podcast belichten we niet alleen de geschiedenis van de dienstplicht maar besteden we vooral aandacht aan de persoonlijke verhalen van de dienstplichtigen.

--

Transcriptie

00:00:00 - 00:00:21

Gastvrouw: Hallo allemaal, en welkom bij Legergroen herinnering. In deze podcast gaan we de komende weken in gesprek met oud-dienstplichtigen over hun diensttijd, de hoogtepunten, de dieptepunten, en de levenslessen die uit deze tijd stammen, worden hier aan het licht gebracht. Ik zit hier vanmiddag met iemand die met enorme tegenzin de diensttijd inging, maar achteraf beroepsmilitair is geworden. Goedemiddag Fred!

00:00:22 - 00:00:23

Fred Kerkhof: Ik denk dat het aardig klopt.

00:00:23 - 00:00:24

Gastvrouw: Dat klopt, toch?

00:00:24 - 00:00:26

Fred Kerkhof: Ja, dat klopt als een bus, denk ik.

00:00:26 - 00:00:27

Gastvrouw: Oké.

00:00:28 - 00:01:06

Fred Kerkhof: Ik ben 70 jaar en we praten nu over de tijd dat ik gestudeerd had. Ik studeerde bouwkunde. We hadden een eigen bedrijf thuis. Ik praat over de jaren '70 van de vorige eeuw. Toen was het zo dat de dienstplicht voor één op de drie jongens normaal was. Eén op de drie jongens moest de dienst in. Twee op de drie dus niet, om wat voor reden dan ook. Er was een periode dat de Vietnamoorlog woedde. Het was een periode dat er kernwapens in de wereld waren en de mensen van mijn leeftijd waren helemaal niet zo blij om de militaire dienst in te gaan. Dat wilden we eigenlijk niet. We zaten te denken aan een oorlogssituatie zoals Vietnam.

00:01:06 - 00:01:42

Fred Kerkhof: Als je gestudeerd had, was het zonde van je tijd, en het was een tijd dat de provo, de hippies net modern waren. Ik had vrij lang haar tot over mijn schouders, een oude Afghaanse jas aan en een bandenbomketting op tegen de atoombom. Op een gegeven moment, als je dan de zeventienjarige leeftijd hebt bereikt, krijg je een briefje thuis dat je gekeurd moet worden. Ik ben in 1970 gekeurd in Delft, en ik werd bijna voor bosus één goedgekeurd. Ik wist absoluut niet wat bosus één was, maar dat wil dus zeggen dat ik geschikt was voor alle mogelijke diensten.

00:01:42 - 00:01:46

Gastvrouw: Hoe was dat die keuring? Je kreeg eerst dat briefje thuis.

00:01:46 - 00:02:18

Fred Kerkhof: Ja, ik had een briefje thuis. Ik woonde in de Randstad in Den Haag, en ik moest naar Delft toe, want daar was de dichtstbijzijnde keuringstation. Daar moest je dan een hele dag naartoe en werd je uitgekleed tot op je onderbroek, dan liep je langs een aantal artsen en zij gingen kijken of je bewegingsmotoriek goed was. Je werd gewogen, er werd gekeken hoe lang je was, er werd naar je oog gekeken. Je kreeg een ogentest. Je moest met een pollepel voor je oog staan. Eerst voor je rechteroog en dan voor je linkeroog. Je kreeg een gehoortest. Kortom, ze gingen kijken of je wel geschikt was voor de militaire dienst.

00:02:18 - 00:02:28

Fred Kerkhof: Daar vielen ook mensen af. Sommige mensen op stabiliteit bijvoorbeeld, waar ook mensen bewust hun best deden om afgekeurd te worden. Er gingen allerlei verhalen de ronde.

00:02:28 - 00:02:29

Gastvrouw: Merkte je dat?

00:02:29 - 00:03:01

Fred Kerkhof: Nee, ik deed dat zeker niet, want ik vond dat niet eerlijk. Ik vond wel dat als ik toch gekeurd moest worden, dan wilde ik ook goedgekeurd worden. Maar ik zei dat er wel allerlei verhalen werden verteld wat je kon doen om te zorgen dat je afgekeurd werd. Je kon zeggen dat je homoseksueel was. Dat was toentertijd uit den boze. Dat is tegenwoordig wel heel anders. Je kon vloeitjes onder je arm doen, dan ging je extra zweten en weet ik veel. Allemaal trucjes om te zorgen dat je afgekeurd werd. Je kon doen alsof je niet helemaal bij de les was en dan werd je afgekeurd op je stabiliteit. Je kreeg bijvoorbeeld, een S5, noemden ze dat.

00:03:02 - 00:03:39

Fred Kerkhof: Maar dat was ook zo als je een S5 kreeg en er waren mensen die hadden er alles voor over om niet in dienst te hoeven. Dan had je ook de mogelijkheid niet meer om een betrekking te krijgen bij het Rijk, en ik wist niet of ik later misschien wel een betrekking bij het Rijk zou willen hebben. Al was het maar postbode, ik noem maar wat, dus ik heb dat bewust niet gedaan. Dan word je gekeurd en krijg je een paar dagen later een briefje thuis. Ze vertelden het je terplekken dat je bent goedgekeurd. Ik studeerde toen nog, ik studeerde bouwkunde en dat wilde ik wel afmaken. Dat kon toen nog, dan kreeg je uitstel. Ik kreeg toen uitstel tot mijn 22ste om pas later in dienst te gaan.

00:03:39 - 00:04:01

Fred Kerkhof: Op een gegeven moment kreeg ik een uitnodiging voor een tweede keuring. Die werd gehouden in kamp Waterloo, in de buurt van Amersfoort. Er werd gekeken of je geschikt was voor een kaderfunctie, onderofficier of officier. Ik dacht als ik dan toch in dienst moet, dan wil ik het liefst ook onderofficier of officier worden, want dan heb je in ieder geval een leidinggevende functie. Dan kan je misschien later er nog wat mee doen als je dat wilt.

00:04:01 - 00:04:04

Gastvrouw: Had u die tweede keuring zelf aangevraagd?

00:04:04 - 00:04:04

Fred Kerkhof: Ja.

00:04:04 - 00:04:06

Gastvrouw: Of was het: "Jij gaat de tweede keuring doen."?

00:04:07 - 00:04:07

Fred Kerkhof: Nee, daar ging je naartoe.

00:04:07 - 00:04:07

Gastvrouw: Oké.

00:04:07 - 00:04:47

Fred Kerkhof: Dat was een tweedaagse keuring, en daar kwam je op een oude kamp met allemaal oude romneyloodsen. Dat zijn een soort stalen, halfronde, oude barakken, en daar werden die keuringen gedaan. Daar deed je allerlei dingen. Je moest op een gegeven moment een - ze noemen dat - leiderschapstraining doen. Dan ging je met te korte balken, touwtjes en met een aantal mensen moest je proberen een hindernis te overbruggen en kijken hoe dat ging. Waar het hun om ging, was om te kijken of je leidinggevende capaciteiten had. Men moest ook bijvoorbeeld, een maquette bouwen over hoe jij een dorp of een stad zag, en waar je publieke gebouwen, een haven, industrie, kantoren wilde hebben, of weet ik veel wat.

00:04:48 - 00:05:33

Fred Kerkhof: Dat was voor mij vrij makkelijk, omdat ik bouwkunde studeerde had ik die ideeën wel. Maar daar kreeg je de uitslag niet van. Dat was heel vervelend. Dat was in 1974. In 1975 was ik klaar met mijn studie en ik wist dat ik in dienst moest. Dat zou rond september zijn, daar had ik een oproep voor gehad, dat ik rond september moest opkomen voor militaire dienst. In maart-april waren meestal de eindexamens en die heb ik gehaald. Dus ik ben eerst nog lekker naar Spanje op vakantie geweest met een vriend van mij. Toen ik terugkwam, moest ik in militaire dienst. Ik had een briefje gekregen met een spoorkaartje eraan, en er stond in dat ik mij moest melden op de Bernhardkazerne in Amersfoort. Volgens mij, op 3/2 september 1975 moest ik er dan zijn.

00:05:36 - 00:05:48

Fred Kerkhof: Ik heb niets meer gehoord over eventueel een kaderopleiding, een onderofficier of een officiersopleiding. Ik heb mijn spulletjes gepakt in een tasje met mijn elektrische apparaat erin en ik ben op de trein gestapt.

00:05:48 - 00:05:53

Gastvrouw: Op dat moment, hoe dacht uw familie erover? Wat vond bijvoorbeeld, je moeder ervan?

00:05:53 - 00:06:32

Fred Kerkhof: Mijn vader was overleden en mijn moeder en wij hadden een eigen zaak thuis. Zij vond het ook zonde, want ze vond het beter dat ik in de zaak zou komen werken. Ik was de oudste man thuis en ik zou eigenlijk die zaak overnemen. Het was een bouwbedrijf tevens makelaarskantoor. Maar goed, aan de andere kant vond ze het ook wel weer goed voor me dat ik daar naartoe zou gaan. Mijn stiefvader, die overleden was, heeft altijd geroepen dat ik wel iets zou hebben voor de militaire dienst. Maar dat vond ik dus niet, met mijn lange haar en ketting, want dat leek me drie keer niks. Ik vond discipline zonde. Je moest luisteren naar anderen. Dat vond ik ook niet zo geweldig. Ik wou liever zelf vertellen wat er moest gebeuren.

00:06:32 - 00:07:12

Fred Kerkhof: Dus ik had er helemaal geen zin in. Mijn moeder zei: "Ja, prima. Je gaat gewoon en succes!" Dus ik ben in de trein gestapt en ik ben naar Amersfoort gereden. In Amersfoort kwam ik een jongen tegen die bij mij uit de buurt kwam. Hij ging ook naar Amersfoort, maar hij zou onderofficier worden. Ik dacht: shit, hij heeft gehoord dat hij onderofficier wordt. Hij mag er wel en dat doe ik niet. Dan moet ik daar maar als soldaat de dienst in. Dan kwam je in Amersfoort aan en dan stond er een groot bord op het perron dat je naar een bepaalde uitgang moest, en dan zag je allerlei jongens van jouw leeftijd, lang haar, kort haar, van alles. Uit het boerenland, van de stad, overal vandaan, en zij liepen allemaal in de richti...

Een klapstoel, wacht lopen, geen internet; niet de omgeving waar rechters, advocaten en openbaar aanklagers vaak in werken. Maar dat is exact waar de mobiele rechtbank voor bestaat. Direct, in het gebied, recht spreken. Waarom? En hoe? Daarover gaat Amanda de Beer in gesprek met Hoofd Juridische Zaken, kolonel Frans Kooloos.

Dagen zonder voedsel, constant op de vlucht, en constant hopen dat je opgepikt wordt: dat is de situatie als je afgesneden bent van eigen troepen! 43 Brigade Verkenningseskadron uit Havelte oefende die situatie in Noorwegen. Maar hoe kijken ze daar zelf naar? En welke verantwoordelijkheid voelen de instructeurs? Raymond Franssen trok naar Noorwegen en ging met ze in gesprek.

Ze hebben keihard geknokt, de instructeurs vervloekt en angsten overwonnen. Ze doorliepen een van de zwaarste opleidingen van de krijgsmacht met succes en mochten eindelijk was het zo ver: petter af, baretten op. Mijn Missie ging naar de Oranjekazerne in Schaarsbergen en dook in de wereld van de Rode Baret. Wat maakt een stuk stof zo speciaal? En wat doet het met een mens om de opleiding te doorlopen?

Mijn Missie duikt iedere maand in de belangrijkste gebeurtenissen binnen de Koninklijke Landmacht. Met vandaag: 13e bataljon trekt de bergen in, nieuw geneeskundig commando en Groningse burgemeesters dragen bij aan de voorbereiding op missie in Irak.

Mijn Missie duikt iedere maand in de belangrijkste gebeurtenissen binnen de Koninklijke Landmacht. Met vandaag: Verdacht poeder in Eindhoven, eerste 140 militairen starten hun dienjaar en Nederlandse militairen naar de Invictus Games.

Mijn Missie duikt in de belangrijkste gebeurtenissen binnen de Koninklijke Landmacht. Met vandaag vorkheftrucks op waterstof, Landmacht schaft anti-dronesystemen aan en Militairen trainen in loopgraven.

Mijn Missie duikt in de belangrijkste gebeurtenissen binnen de Koninklijke Landmacht. Met vandaag: nieuw materieel stroomt de landmacht binnen, Rode Baretten verlaten Roemenië en sportinstructeurs trainen hun neventaak.

Mijn Missie duikt in de belangrijkste gebeurtenissen binnen de Koninklijke Landmacht. Met vandaag: rode baretten in de straten van Den Bosch, hoe 3D printers materieel aan het front fixen en militairen klaar voor inzet in Lion Response.

In 5 weken een nieuw loopgravenstelsel van 700 meter Oirschot, Mika langs de oostgrens, nieuwe raketartillerie en het einde van de missie in Erbil. Dit is het laatste nieuws van de Koninklijke Landmacht!