Op 5 november is het zover! Dan kiezen miljoenen Amerikanen wie de komende vier jaar hun land en daarmee ook de westerse wereld gaat leiden. Tim en Paul zijn wel een beetje klaar met het hele circus maar snappen er eigenlijk ook niet zoveel van. Gelukkig krijgen we wat duiding! Vriend van de show en buitenlandredacteur bij Trouw Joris Belgers schuift bij ons aan om wat licht in de duisternis te schijnen over kiespersonen, gestolen verkiezingen en Duncan Lawrence!

De Republiek legde de basis voor New York. Dat hebben Tim en Paul op school geleerd. Maar met alleen díe informatie zijn we er nog niet. De geschiedenis van Nederlands Nieuw York, oftewel Nieuw Amsterdam blijk véel complexer, met een belangrijke rol weggelegd voor mensenhandel. Om wat licht in de te duisternis te creëren schuift vandaag dr. Jaap Jacobs aan. HIj is historicus en honorary research fellow aan de St. Andrews University in Schotland. We spreken hem vandaag in de prachtige bibliotheek van Het Scheepvaartmuseum, waar we enige last hebben van de airco. Afbeelding: Gezicht op Nieuw Amsterdam, Johannes Vingboons (1664).

In het Stadsarchief van Amsterdam is een goudmijn aan bronnen te vinden. Onze gast van vandaag - Bob Pierik - onderzocht hier kílometers aan documenten. HIj promoveerde in 2022 en schreef het boek 'Zo veel leven voor de deur'. Het is een verhaal over het leven op straat in Amsterdam: Sociale mobiliteit, autonomie voor vrouwen en uiteraard smeuïge details van het wel en wee van vroegmodern Mokum. En hoe zat het nou ook alweer met die koetsen?

Tim en Paul wandelen weleens door het Vondelpark, en gaan ook soms naar het Stedelijk Museum. Maar het had niet veel gescheeld of deze iconen van de stad Amsterdam waren er niet geweest. In de negentiende eeuw maakt de stad een enorme bloeiperiode mee, en de elite van Amsterdam neemt het op zichzelf om de verpaupering tegen te gaan. Éen van deze mensen is Piet van Eeghen: een handelaar en initiatiefnemer van een breed scala aan volksverheffende projecten. We zitten aan tafel met historica Laura van Hasselt. Ze neemt ons vandaag mee naar het Amsterdam van Piet van Eeghen.

Nederland was neutraal tijdens de Eerste Wereldoorlog. Tot zo ver onze bijdrage aan het wereldtoneel tussen 1914-1918. De realiteit lijkt zoals wel vaker iets genuanceerder te liggen. Waarom was Nederland neutraal, en hoe kon het ook neutraal blijven? Het was aanzienlijk moeilijk dan 'gewoon niet vechten'. We zijn op bezoek bij professor militaire geschiedenis aan de KMA te Breda, Wim Klinkert. Hij vertelt ons over de tactiek van níet vechten.

Hoe vaak denk jij het laat-Romeinse Rijk? Tim en Paul stiekem best wel veel. Een probleem is echter dat we er eigenlijk niet zo veel van weten. Hadden die mensen bijvoorbeeld zelf in de gaten dat ze in een laat-Romeins Rijk leefden, of voelden ze zich contemporain en progressief terwijl Atilla de Hun aan de poorten van hun Eeuwige Stad stond te rammelen? Daniëlle Slootjes, hoogleraar Oude Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam, neemt ons mee naar de wereld van Diocletianus, de volksverhuizingen én de Byzantijnen! Afbeelding: The Course of Empire: Destruction - Thomas Cole (1858).

Als er wind staat, ga je zeilen. Dat dacht Isaac le Maire ook. Deze uit Vlaanderen afkomstige koopman nam het in het begin van de zeventiende eeuw op tegen de VOC. Het lukte zijn zoon, Jacob, om een route ónder Zuid-Amerika te vinden. Maar was dat ook een succes te noemen? We bellen in bij Tom Dieusaert, verslaggever bij de VRT en kenner van Patagonië, Vuurland en Kaap Hoorn. Hij schreef het boek 'Rond de Kaap, Isaac le Maire contra de VOC'.

Tim en Paul zijn weleens in Rome geweest, maar dat was voor een vakantie - niet om een kruistocht te ondernemen. Vroeger ging dat wel anders! Halverwege de negentiende eeuw is het nogal chaos in Italië. Sterker nog - Italië bestond nog geeneens. De Paus is aan het strijden tegen de boze buitenwereld die onder leiding staat van Garibaldi. Om het tij t ekeren doet Pius de IXde een oproep om te komen strijden voor het katholicisme. Vanuit Lutjebroek en omstreken wordt daar gehoor aan gegeven. Om hier meer over te leren hebben we Koen de Groot te gast. Hij schreef het boek 'Martelaren voor de Paus', over de Nederlandse Zouaven die naar Rome gingen. Dit boek kan je trouwens winnen! Hoe? Dat hoor je in de aflevering. Afbeelding: Menno Balm

De afgelopen jaren is er veel discussie geweest over hoe we het Sinterklaasfeest kunnen vieren - snelwegen werden afgezet en protesteerders met veel geweld aangepakt in het kader van de bescherming van ons populairste kinderfeest. De crux van de zaak is natuurlijk hoe we omgaan met de persoon in blackface - Zwarte Piet. Maar er is meer dan alleen Zwarte Piet. De traditie van blackface in Nederland voert al twee eeuwen terug. Waar komt deze traditie vandaan? En hoe kijken we er tegenwoordig naar? We zitten aan tafel met historica Lise Koning en Journalist Wilfred Takken. Ze schreven samen het boek 'Zwart op Wit. Twee Eeuwen Blackface in Nederland.'

De VOC en de specerijenhandel - We denken dan meteen aan 1621, Banda en Pieterszoon Coen. Maar Banda is niet de enige plek waar de compagnie met geweld de macht probeert te grijpen. Ook op Ambon, Ternate en Tidore is het juk van de VOC te merken. Het bedrijf voert een serie oorlogen in dit gebied om de kruidnagelmonopolie in handen te krijgen. Om meer te leren over deze complexe situatie hebben we aan dr. Tristan Mostert, onlangs gepromoveerd op dit onderwerp, gevraagd om ons uitleg te geven. Afbeelding: De Inname van Loki door De Vlamingh van Oudshoorn, 1652 - Johannes Vingboons [Via de Atlas of Mutual Heritage]

In een eerdere aflevering hadden we het over de avonturen van Xenophon in Perzië. We kwamen er toen achter dat we vrijwel precies niets wisten van de geschiedenis van dat land. Xerxes, Darius, Persepolis. Namen die wellicht bekend klinken, maar waar hebben we het dan over? En op welke manier is ons beeld over deze mensen gecreëerd? We duiken in de wereld van imperialisme en oriëntalisme in de oudheid. Dat doen we niet alleen - dr. Rolf Strootman, universitair docent aan de Universiteit van Utrecht en onderzoeker van het antieke Perzië neemt ons mee terug in de tijd. Afbeelding: Perzische Gevleugelde Stier, Fries, Paleismuur Darius I, Susa, ca. 500 vc. [Louvre, Parijs] (noot van redactie: beetje gekke plek voor een Perzische paleismuur)