Waarom maakte Arnon Grunberg zijn school niet af? Wat hield hem als 19-jarige bezig naast tafelvoetbal? Hoe kwam hij ertoe op zijn 21ste een uitgeverij te beginnen? Programmamaker Wim Brands (1959-2016) interviewde de inmiddels gevierde en veelvuldig bekroonde schrijver al in 1992. Dankzij dezelfde Brands maakte Arnon Grunberg in 1993 een radioreportage over de Vlaamse schrijver J.M.H. Berckmans (1953-2008). Berckmans die toen net de verhalenbundel ‘Het zomert in barakstad’ had gepubliceerd, ontving Grunberg in zijn huis te Antwerpen.

Speciaal voor de donkere dagen rond kerst: ‘Weihnachten met Nefertiti’, een hedendaags kerstverhaal, in 2017 speciaal voor AVROTROS geschreven door Jannah Loontjens en vormgegeven door regisseur Just Rijntjes. In dit humoristische hoorspel gaat Anna met haar man Ahmed op bezoek bij een vriendin die in Berlijn woont en die ze al jaren niet meer heeft gezien. Ze zullen samen kerst vieren, maar wat een ontspannen en gezellige tijd zou moeten worden, mondt uit in misverstanden, valse verwachtingen en ongemakkelijke situaties. Met de acteurs Wilfried de Jong, Aafke Buringh, Loek van den Wijngaard, Carly Wijs en Pieter Verelst.

Je gelooft in Sinterklaas. En daarop volgt onherroepelijk: de ontnuchtering. Roes is een vierdelige podcast uit 2016 van het Radiocollectief Schik, bekend van de inmiddels in Nederland veelbekroonde podcast Bob. Roes gaat drie afleveringen lang over allerlei vormen van roes. Het vierde afsluitende deel behandelt de ontnuchtering na de roes, en ook de geloofscrisis waarin je gestort kan worden als het bestaan van Sinterklaas openlijk betwijfeld wordt.

Deze week verscheen het boek ‘We waren erbij. De eeuw van de radio’ van Jan Westerhof. Hierin vertelt hij de geschiedenis van het medium radio in Nederland; in november 2019 bestaat de radio precies honderd jaar. Wie ook maar een beetje geïnteresseerd is in de geschiedenis van de radio kan niet om De Radiovereniging heen een programma dat in 1989 en 1990 werd uitgezonden door de VPRO. In het programma werd vooral aandacht besteed aan de geschiedenis van de Nederlandse radio, door interviews met (oud)radiomakers en het uitzenden van historische fragmenten. Het werd samengesteld door Wim Noordhoek, die het samen met Arend Jan Heerma van Voss presenteerde. In Tijdlijn publiceren we de twee afleveringen waarin beeldend kunstenaar en radiomaker Wim T Schippers te gast was, voor het eerst uitgezonden in maart 1990.

Deze week verscheen het boek ‘We waren erbij. De eeuw van de radio’ van Jan Westerhof. Hierin vertelt hij de geschiedenis van het medium radio in Nederland; in november 2019 bestaat de radio precies honderd jaar. Wie ook maar een beetje geïnteresseerd is in de geschiedenis van de radio kan niet om De Radiovereniging heen een programma dat in 1989 en 1990 werd uitgezonden door de VPRO. In het programma werd vooral aandacht besteed aan de geschiedenis van de Nederlandse radio, door interviews met (oud)radiomakers en het uitzenden van historische fragmenten. Het werd samengesteld door Wim Noordhoek, die het samen met Arend Jan Heerma van Voss presenteerde. In Tijdlijn publiceren we de twee afleveringen waarin beeldend kunstenaar en radiomaker Wim T Schippers te gast was, voor het eerst uitgezonden in maart 1990.

Bijltjesdag – zegt dat mensen nog wat? Het was de dag van de definitieve bevrijding, 5 mei 1945, waarop flink afgerekend zou worden met alles wat “fout” was: NSB’ers vanzelfsprekend, maar verder ook iedereen die op één of andere manier met de bezetter had geheuld. Vooral de zogenaamde moffenmeiden waren vanzelfsprekende slachtoffers. Vrouwen die het met een Duitser hadden aangelegd, werden kaalgeknipt, met pek besmeurd en door de straten gevoerd. In 1988 inventariseerde het toen kersverse VPRO- geschiedenisprogramma Het Spoor Terug onder de titel “De Afrekening” wat er zich in Nederland rond Bijltjesdag allemaal heeft afgespeeld. Verhalen van slachtoffers die nooit eerder op de radio te horen waren geweest. Luister en beoordeel zelf of excuses nodig zijn.

Bij wijze van eerbetoon aan de op 2 oktober overleden schrijver Dirk Ayelt Kooiman (1946-2018) een interview dat Wim Noordhoek de schrijver in 1977 afnam. Het vraaggesprek, dat in dat jaar werd uitgezonden op 28 oktober via Hilversum 2 in 'God's Eigen Radioprogramma' maakt onder meer duidelijk dat naast Frans Kellendonk ook Kooiman weinig heeft met het 'academisme', een dan door de Haagse Post veronderstelde nieuwe literaire stroming waartoe Kooiman en Kellendonk zouden behoren. Kooiman leest tevens de speech die hij bij de uitreiking van de C.W. van der Hoogtprijs van plan was te houden. Gelardeerd met uitspraken van 'God', een rol van Dick Swidde. In het programma werd Kooiman ingeleid door Cor Galis in samenspraak met Jan Lenferink.

Genomineerd voor verschillende prijzen, waaronder de Libris Geschiedenisprijs 2018, is het succesvolle boek ‘De sigarenfabriek van Isay Rottenberg’ (Amsterdam, 2017) van Hella en Sandra Rottenberg, waarin de verborgen geschiedenis van een joodse Amsterdammer in nazi-Duitsland wordt beschreven. Een oproep over geroofd joods bezit brengt de nichtjes Hella en Sandra op het spoor van de sigarenfabriek die hun grootvader, Isay Rottenberg, in 1932 overnam in het stadje Döbeln bij Dresden. Niemand had hun er ooit iets over verteld. De fabriek blijkt een van de modernste van Duitsland te zijn geweest, waartegen concurrenten fel campagne voerden. In Duitse archieven vinden de nichtjes relevante documenten, waarin op de voet te volgen is hoe de Nederlandse ondernemer Isay Rottenberg strijd heeft geleverd om zijn bedrijf ook in de nazitijd te behouden. Waarom stapte hij in dit avontuur? En waarom bleef hij toen Hitler aan de macht kwam? Het boek werd voorafgegaan door een documentaire die de VPRO in het programma RadioDoc in 2015 uitzond onder de titel ‘Niet bang te krijgen, Opa en de Duitse sigarenfabriek’.

Het Verhaal van Otto is een klassieker onder de radio-documentaires, gemaakt door Peter Flik in 1986. Peter Flik werd onlangs 80 jaar, zijn verjaardag is onopgemerkt aan de buitenwereld voorbijgegaan terwijl hij toch een éminence grise mag heten van de Nederlandse radio. Peter Flik, die sinds zijn pensioen in Hongarije woont, werkte sinds de jaren zestig voor de radio, waar hij onder meer de man was die fameuze programma’s maakte als VPRO vrijdag en Het Gebouw. Een van de meest persoonlijke documentaires die Flik maakte betreft “het verhaal van Otto”, over een man die opgroeide als, zoals dat heette “kind van foute ouders”. Als kind bracht Otto enkele jaren door in een nazi-opleidingsinstituut in Tsjecho-Slowakije. Omdat de herinneringen aan de oorlogsjaren en zijn jeugd hem bleven achtervolgen wilde hij in de jaren tachtig terug naar wat tijdens het maken van de documentaire nog steeds Tsjecho-Slowakije heette. Flik reisde met hem mee.

Iedereen is inmiddels doordrongen van de betekenis van Facebook en zo langzamerhand ook van allerlei problematische aspecten van dit medium. Tijdlijn presenteert vier korte documentaires over Facebook, waarin nu eens de gebruikers centraal staan. Bert Kommerij maakte de serie voor de NTR in 2011. Herbeluistering brengt aan het licht: veel lijkt er in de inmiddels verstreken jaren in de kern niet veranderd te zijn. Faceradio noemde Kommerij de reeks, met als subtitels: Kritische geluiden en valkuilen (1), Je eerste schreden op Facebook (2), de liefde op Facebook (3) en Familie, vrienden en ónt-vrienden (4).

De Oostvaardersplassen zijn weer in het nieuws: de Oostvaardersplassen moeten hun functie als vogelreservaat terugkrijgen. En het aantal grote grazers in het gebied moet drastisch worden beperkt. In ´40 jaar Oostvaardersplassen´, uit 2017, vertellen betrokkenen over de strijd rond een vergeten stukje moeras bij de ontginning van de Flevopolder en hoe dat het grootste natuurbeschermingsgebied werd van ons land. Michal Citroen (VPRO) maakte de tweedelige documentaire. Deel 2