Juno has just finished her opening monologue in which she whips herself into a frenzy of rage at Hercules. As the chorus enters, they sing of the dawn, then deliver an encomium of the simple country life, away from the ambition, greed, and corruption of city life. (Seneca apparently knew little of country life, which can be just as full of ambition, greed, and corruption as city life. But the sentiments are conventional.) The poetry here is more lyrical and contemplative than the thrusting, fiery rage of the opening monologue. The meter is in anapestic dimeters.
Iam rāra micant 125
sīdera prōnō languida mundō; 125bis
nox vīcta vagōs contrahit ignēs
lūce renātā;
cōgit nitidum Phōsphoros agmen;
signum celsī glaciāle polī
septem stēllīs Arcados Ursa 130
lūcem versō tēmōne vocat.
iam caeruleīs ēvectus equīs
Tītān summā prōspicit Oetā;
iam Cadmēīs inclita Bacchīs
aspersa diē dūmēta rubent, 135
Phoebīque fugit reditūra soror.
Labor exoritur dūrus et omnēs
agitat cūrās aperitque domōs.
pāstor gelidā cāna pruīnā
grege dīmissō pābula carpit; 140
lūdit prātō līber apertō
nōndum ruptā fronte iuvencus;
vacuae reparant ūbera mātrēs;
errat cursū levis incertō
mollī petulāns haedus in herbā. 145
pendet summō strīdula rāmō
pinnāsque novō trādere sōlī
gestit querulōs inter nīdōs
Thrācia paelex,
turbaque circā cōnfūsa sonat 150
murmure mixtō testāta diem.
carbasa ventīs 152
crēdit dubius nāvita vītae 152bis
laxōs aurā complente sinūs.
hic exēsīs pendēns scopulīs
aut dēceptōs īnstruit hāmōs 155
aut suspēnsus
spectat pressā praemia dextrā;
sentit tremulum līnea piscem.
Haec, innocuae quibus est vītae
tranquilla quiēs 160a
et laeta suō parvōque domus. 160b-1a
spēs immānēs urbibus errant 161b-3a
trepidīque metūs. 163b
ille superbōs aditūs rēgum
dūrāsque forēs expers somnī 165
colit; hic nūllō fīne beātās
compōnit opēs
gāzīs inhiāns 167b
et congestō pauper in aurō;
illum populī favor attonitum
flūctūque magis mōbile vulgus 170
aurā tumidum tollit inānī;
hic clāmōsī rabiōsa forī
iūrgia vēndēns 173
improbus īrās et verba locat. 173bis
Nōvit paucōs sēcūra quiēs,
quī vēlōcis memorēs aevī 175
tempora numquam reditūra tenent.
dum fāta sinunt, vīvite laetī.
properat cursū vīta citātō,
volucrīque diē
rota praecipitis vertitur annī; 180
dūrae peragunt pēnsa sorōrēs
nec sua retrō fīla revolvunt.
at gēns hominum fertur rapidīs
obvia fātīs incerta suī;
Stygiās ultrō quaerimus undās. 185
nimium, Alcīdē, pectore fortī
properās maestōs vīsere mānēs.
certō veniunt tempore Parcae.
nūllī iussō cessāre licet,
nūllī scrīptum prōferre diem; 190
recipit populōs urna citātōs.
Alium multīs glōria terrīs
trādat et omnēs
Fāma per urbēs garrula laudet, 194
caelōque parem tollat et astrīs; 194bis
alius currū sublīmis eat:
mē mea tellūs
lare sēcrētō tūtōque tegat.
venit ad pigrōs cāna senectūs,
humilīque locō sed certa sedet
sordida parvae fortūna domūs: 200
altē virtūs animōsa cadit.
“Hercules Furens,” adapted, directed, and choreographed by John Farmanesh-Bocca. The Miles Memorial Playhouse, 2013. Photo by Anthony Roldan
Hercules is known for his monumental strength and immense fortitude, today this Greek hero himself would be dwarfed by the strength and durability of Metal Roofing, a trend that will make you feel protected by the Greek gods themselves.
Can you imagine a future where we could have contemplated the majestic strength and imposing Hercules (?) In the meantime everything is left to the imagination, with Fame Park this is over, no more imagining, just contemplating the beautiful moments captured.
Soror Tonantis – hōc enim sōlum mihi
nōmen relictum est – semper aliēnum Iovem
ac templa summī vidua dēseruī aetheris,
locumque caelō pulsa paelicibus dedī;
tellūs colenda est, paelicēs caelum tenent. 5
hinc Arctos altā parte glaciālis polī
sublīme classēs sīdus Argolicās agit;
hinc, quā recentī vēre laxātur diēs,
Tyriae per undās vector Eurōpae nitet;
illinc timendum ratibus ac pontō gregem 10
passim vagantēs exserunt Atlantidēs.
ferrō mināx hinc terret Ōrīōn deōs
suāsque Persēus aureus stēllās habet;
hinc clāra geminī signa Tyndaridae micant
quibusque nātīs mōbilis tellūs stetit. 15
nec ipse tantum Bacchus aut Bacchī parēns
adiēre superōs: nē qua pars probrō vacet,
mundus puellae serta Cnōsiacae gerit.
Sed sēro querimur; ūna mē dīra ac fera
Thēbāna tellūs mātribus sparsa impiīs 20
quotiēns novercam fēcit! ēscendat licet
meumque uictrīx teneat Alcmēnē locum,
pariterque nātus astra prōmissa occupet,
in cuius ortūs mundus impendit diem
tardusque Eōō Phoebus effulsit marī 25
retinēre mersum iussus Ōceanō iubar,
nōn sīc abībunt odia; vīvācēs aget
violentus īrās animus, et saevus dolor
aeterna bella pāce sublātā geret.
Despite my royal status and lineage, I am begging you. Spare me, please. May you get everything you want as a huntsman.
tolle morās tantum properātaque foedera iunge —
quī mihi nunc saevit, sīc tibi parcat Amor!
nōn ego dēdignor supplex humilisque precārī.
150 heu! ubi nunc fastūs altaque verba iacent?
et pugnāre diū nec mē submittere culpae
certa fuī — certī sīquid habēret amor;
vīcta precor genibusque tuīs rēgālia tendō
bracchia! quid deceat, nōn videt ūllus amāns.
155 dēpuduī, profugusque pudor sua signa relīquit.
dā veniam fassae dūraque corda domā!
quod mihi sit genitor, quī possidet aequora, Mīnōs,
quod veniant proavī fulmina torta manū,
quod sit avus radiīs frontem vāllātus acūtīs,
160 purpureum rapidō quī movet axe diem —
nōbilitās sub amōre iacet! miserēre priōrum
et, mihi sī nōn vīs parcere, parce meīs!
est mihi dōtālis tellūs Iovis īnsula, Crētē —
serviat Hippolytō rēgia tōta meō!
165 flecte, ferōx, animōs! potuit corrumpere taurum
māter; eris taurō saevior ipse trucī?
per Venerem, parcās, ōrō, quae plūrima mēcum est!
sīc numquam, quae tē spernere possit, amēs;
sīc tibi sēcrētīs agilis dea saltibus adsit,
170 silvaque perdendās praebeat alta ferās;
sīc faveant Satyrī montānaque nūmina Pānes,
et cadat adversā cuspide fossus aper;
sīc tibi dent Nymphae, quamvīs ōdisse puellās
dīceris, ārentem quae levet unda sitim!
175 addimus hīs precibus lacrimās quoque; verba precantis
quī legis, et lacrimās finge vidēre meās!
Phaedra asks Hippolytus to put off his huntsman’s persona and relax, then offers to come out on the hunt with him. She offers to abandon Theseus and move to Troezen to be with Hippolytus. Theseus is already ignoring and slighting both of them, she argues. Their close family connection is no problem, even an asset. The affair will be easily concealed because of it.
aequora bīna suīs oppugnant flūctibus Isthmon, 105
et tenuis tellūs audit utrumque mare.
hīc tēcum Troezēna colam, Pitthēia rēgna;
iam nunc est patriā cārior illa meā.
tempore abest aberitque diū Neptūnius hērōs;
illum Pīrithoī dētinet ōra suī. 110
praeposuit Thēseus — nisi sī[1] manifēsta negāmus —
Pīrithoum Phaedrae Pīrithoumque tibī.
sōla nec haec ad nōs iniūria vēnit ab illō;
in magnīs laesī rēbus uterque sumus.
ossa meī frātris clāvā perfrācta trinōdī 115
sparsit humī; soror est praeda relicta ferīs.
prīma secūrigerās inter virtūte puellās
tē peperit, nātī digna vigōre parēns;
sī quaerās, ubi sit — Thēseus latus ēnse perēgit,
nec tantō māter pignore tūta fuit. 120
at nē nūpta quidem taedāque accepta iugālī —
cūr, nisi nē caperēs rēgna paterna nothus?
addidit et frātrēs ex mē tibi, quōs tamen omnēs
nōn ego tollendī causa, sed ille fuit.
ō utinam nocitūra tibī, pulcherrime rērum, 125
in mediō nīsū vīscera rupta forent!
ī nunc, sīc meritī lectum reverēre parentis —
quem fugit et factīs abdicat ipse suīs!
nec, quia prīvignō videar coitūra noverca,
terruerint animōs nōmina vāna tuōs. 130
ista vetus pietās, aevō moritūra futūrō,
rūstica Sāturnō rēgna tenente fuit.
Iuppiter esse pium statuit, quodcumque iuvāret,
et fās omne facit frātre marīta soror.
illa coit firmā generis iūnctūra catēnā, 135
imposuit nōdōs cui Venus ipsa suōs.
nec labor est cēlāre, licet peccēmus, amōrem.
cognātō poterit nōmine culpa tegī.
vīderit amplexōs aliquis, laudābimur ambō;
dīcar prīvignō fīda noverca meō. 140
nōn tibi per tenebrās dūrī reseranda marītī
iānua, nōn cūstōs dēcipiendus erit;
ut tenuit domus ūna duōs, domus ūna tenēbit;
ōscula aperta dabās, ōscula aperta dabis;
tūtus eris mēcum laudemque merēbere culpā, 145
tū licet in lectō cōnspiciāre meō.
[1] nisi si = “unless,” a strenghthened form of nisi https://latin.packhum.org/search?q=nisi+si%23
Phaedra wants to take up hunting like Hippolytus and is driven to the extremes of mental derangement. Perhaps it is some family curse that the women of her Cretan line all suffer in love (Europa, Pasiphae, Ariadne)? Phaedra describes how attractive she found Hippolytus when she first saw him at Eleusis.
See Peter J. Davis, “Rewriting Euripides: Ovid, Heriodes 4,” Scholia 4 (1995) 41-55. https://www.academia.edu/4756559/Rewriting_Euripides_Ovid_Heroides_4
Alexandre Cabanel, Phaedra, 1880. Oil on canvas, 194 x 286 cm. Musée Fabre, Montpellier.
iam quoque — vix crēdēs — ignōtās mittor in artēs;
est mihi per saevās impetus īre ferās.
iam mihi prīma dea est arcū praesignis aduncō
Dēlia; iūdicium subsequor ipsa tuum.
in nemus īre libet pressīsque in rētia cervīs
hortārī celerēs per iuga summa canēs,
aut tremulum excussō iaculum vibrāre lacertō,
aut in grāmineā pōnere corpus humō.
saepe iuvat versāre levēs in pulvere currūs
torquentem frēnīs ōra fugācis equī;
nunc feror, ut Bacchī furiīs Elelēides āctae,
quaeque sub Īdaeō tympana colle movent,
aut quās sēmideae Dryadēs Faunīque bicornēs
nūmine contāctās attonuēre suō.
namque mihī referunt, cum sē furor ille remīsit,
omnia; mē tacitam cōnscius ūrit amor.
forsitan hunc generis fātō reddāmus amōrem,
et Venus ex tōtā gente tribūta petat.
Iuppiter Eurōpēn — prīma est ea gentis orīgō —
dīlēxit, taurō dissimulante deum.
Pāsiphaē māter, dēceptō subdita taurō,
ēnīxa est uterō crīmen onusque suō.
perfidus Aegīdēs, dūcentia fīla secūtus,
curva meae fūgit tēcta sorōris ope.
ēn, ego nunc, nē forte parum Mīnōia crēdar,
in sociās lēgēs ultima gentis eō!
hoc quoque fātāle est: placuit domus ūna duābus;
mē tua fōrma capit, capta parente soror.
Thēsīdēs Thēseusque duās rapuēre sorōrēs —
pōnite dē nostrā bīna tropaea domō!
tempore quō nōbīs inita est Cereālis Eleusīn,
Cnōsia mē vellem dētinuisset humus!
tunc mihi praecipuē (nec nōn tamen ante placēbās)
ācer in extrēmīs ossibus haesit amor.
candida vestis erat, praecīnctī flōre capillī,
flāva verēcundus tīnxerat ōra rubor,
quemque vocant aliae vultum rigidumque trucemque,
prō rigidō Phaedrā iūdice fortis erat.
sint procul ā nōbīs iuvenēs ut fēmina cōmptī! —
fīne colī modicō fōrma virīlis amat.
tē tuus iste rigor positīque sine arte capillī
et levis ēgregiō pulvis in ōre decet.
sīve ferōcis equī luctantia colla recurvās,
exiguō flexōs mīror in orbe pedēs;
seu lentum validō torquēs hastīle lacertō,
ōra ferōx in sē versa lacertus habet,
sīve tenēs lātō vēnābula cornea ferrō.
dēnique nostra iuvat lūmina, quidquid agis.
Sarah Bernhardt in the role of Racine’s Phèdre (Getty Museum)
Quā, nisi tū dederis, caritūra est ipsa, salūtem
mittit Amāzoniō Cressa puella virō.
perlege, quodcumque est: quid epistula lēcta nocēbit?
tē quoque in hāc aliquid quod iuvet esse potest;
hīs arcāna notīs terrā pelagōque feruntur. 5
īnspicit acceptās hostis ab hoste notās.
ter tēcum cōnāta loquī ter inūtilis haesit
lingua, ter in prīmō restitit ōre sonus.
quā licet et sequitur, pudor est miscendus amōrī;
dīcere quae puduit, scrībere iussit Amor. 10
quidquid Amor iussit, nōn est contemnere tūtum;
rēgnat et in dominōs iūs habet ille deōs.
ille mihī prīmō dubitantī scrībere dīxit:
‘scrībe! dabit vīctās ferreus ille manūs.’
adsit et, ut nostrās avidō fovet igne medullās, 15
fingat sīc animōs ad mea vōta tuōs!
nōn ego nēquitiā sociālia foedera rumpam;
fāma — velim quaerās — crīmine nostra vacat.
vēnit amor gravius, quō sērior — ūrimur intus;
ūrimur, et caecum pectora vulnus habent. 20
scīlicet ut tenerōs laedunt iuga prīma iuvencōs,
frēnaque vix patitur dē grege captus equus,
sīc male vixque subit prīmōs rude pectus amōrēs,
sarcinaque haec animō nōn sedet apta meō.
ars fit, ubi ā tenerīs crīmen condiscitur annīs; 25
cui venit exāctō tempore, pēius amat.
tū nova servātae capiēs lībāmina fāmae,
et pariter nostrum fīet uterque nocēns.
est aliquid, plēnīs pōmāria carpere rāmīs,
ac tenuī prīmam dēligere ungue rosam. 30
sī tamen ille prior, quō mē sine crīmine gessī,
candor ab īnsolitā lābe notandus erat,
at bene successit, dignō quod adūrimur ignī;
pēius adulteriō turpis adulter obest.
sī mihi concēdat Iūnō frātremque virumque, 35
Hippolytum videor praepositūra Iovī!
There are still a couple of days left to sign up to join me and Chun Liu of Peking University for an online workshop reading Ovid’s Heroides, July 15-20, 2020: http://blogs.dickinson.edu/dcc/2020/05/03/2020-ovid-heroides-online-workshop-announcement/ Deadline to register is July 1, 2020.
Quam legis, ā raptā Brīsēide littera vēnit,
vix bene barbaricā Graeca notāta manū.
quāscumque adspiciēs, lacrimae fēcēre litūrās;
sed tamen et lacrimae pondera vōcis habent.
Sī mihi pauca querī dē tē dominōque virōque 5
fās est, dē dominō pauca virōque querar.
nōn, ego poscentī quod sum cito trādita rēgī,
culpa tua est—quamvīs haec quoque culpa tua est;
nam simul Eurybatēs mē Talthybiusque vocārunt,
Eurybatī data sum Talthybiōque comes. 10
alter in alterius iactantēs lūmina vultum
quaerēbant tacitī, noster ubi esset amor.
differrī potuī; poenae mora grāta fuisset.
ei mihi! discēdēns ōscula nūlla dedī;
at lacrimās sine fīne dedī rūpīque capillōs— 15
īnfēlīx iterum sum mihi vīsa cāpī!
Saepe ego dēceptō voluī cūstōde revertī,
sed, mē quī timidam prēnderet, hostis erat.
sī prōgressa forem, caperer nē, nocte, timēbam,
quamlibet ad Priamī mūnus itūra nurum. 20
Sed data sim, quia danda fuī—tot noctibus absum
nec repetor; cessās, īraque lenta tua est.
ipse Menoetiadēs tum, cum trādēbar, in aurem
‘quid flēs? hīc parvō tempore,’ dīxit, ‘eris.’
Nec repetīsse parum; pugnās nē reddar, Achille! 25
ī nunc et cupidī nōmen amantis habē!
vēnērunt ad tē Telamōne et Amyntore natī—
ille gradū propior sanguinis, ille comes—
Lāertāque satus, per quōs comitāta redīrem
(auxērunt blandās grandia dōna precēs) 30
vīgintī fulvōs operōsō ex āere lebētās,
et tripodas septem pondere et arte parēs;
addita sunt illīs aurī bis quīnque talenta,
bis sex adsuētī vincere semper equī,
quodque supervacuum est, fōrmā praestante puellae 35
Lesbides, ēversā corpora capta domō,
cumque tot hīs—sed nōn opus est tibi coniuge—coniūnx
ex Agamemnoniīs ūna puella tribus.
sī tibi ab Atrīdē pretiō redimenda fuissem,
quae dare dēbuerās, accipere illa negās! 40
quā meruī culpā fierī tibi vīlis, Achille?
quō levis ā nōbīs tam cito fugit amor?
An miserōs trīstis fortūna tenāciter urget,
nec venit inceptīs mollior hōra malīs?
dīruta Mārte tuō Lyrnēsia moenia vīdī— 45
et fueram patriae pars ego magna meae;
vīdī cōnsortēs pariter generisque necisque
trēs cecidisse, quibus, quae mihi, māter erat;
vīdī, quantus erat, fūsum tellūre cruenta
pectora iactantem sanguinolenta virum. 50
tot tamen āmissīs tē conpēnsāvimus ūnum;
tū dominus, tū vir, tū mihi frāter erās.
tū mihi, iūrātus per nūmina mātris aquōsae,
ūtile dīcēbās ipse fuisse capī—
scīlicet ut, quamvīs veniam dōtāta, repellās 55
et mēcum fugiās quae tibi dantur opēs!
quīn etiam fāma est, cum crāstina fulserit Ēos,
tē dare nūbiferīs lintea velle Notīs.
Quod scelus ut pavidās miserae mihi contigit aurēs,
sanguinis atque animī pectus ināne fuit. 60
ībis et—ō miseram!—cui mē, violente, relinquis?
quis mihi dēsertae mīte levāmen erit?
dēvorer ante, precor, subitō tellūris hiātū
aut rutilō missī fulminis igne cremer,
quam sine mē Pthīīs canēscant aequora rēmīs, 65
et videam puppēs īre relicta tuās!
Join me and Chun Liu of Peking University for an online workshop reading Ovid’s Heroides, July 15-20, 2020: http://blogs.dickinson.edu/dcc/2020/05/03/2020-ovid-heroides-online-workshop-announcement/
crēdidimus blandīs, quōrum tibi cōpia, verbīs;
crēdidimus generī nōminibusque tuīs; 50
crēdidimus lacrimīs—an et hae simulāre docentur?
hae quoque habent artēs, quāque iubentur, eunt?
dīs quoque crēdidimus. quō iam tot pignora nōbīs?
parte satis potuī quālibet inde capī.
Nec moveor, quod tē iūvī portūque locōque— 55
dēbuit haec meritī summa fuisse meī!
turpiter hospitium lectō cumulāsse iugālī
paenitet, et laterī cōnseruisse latus.
quae fuit ante illam, māllem suprēma fuisset
nox mihi, dum potuī Phyllis honesta morī. 60
spērāvī melius, quia mē meruisse putāvī;
quaecumque ex meritō spēs venit, aequa venit.
fallere crēdentem nōn est operōsa puellam
glōria. simplicitās digna favōre fuit.
sum dēcepta tuīs et amāns et fēmina verbīs. 65
dī faciant, laudis summa sit ista tuae!
inter et Aegīdās, mediā statuāris in urbe,
magnificus titulīs stet pater ante suīs.
cum fuerit Scīrōn lēctus torvusque Procrūstēs
et Sinis et taurī mixtaque fōrma virī 70
et domitae bellō Thēbae fūsīque bimembrēs
et pulsāta nigrī rēgia caeca deī—
hoc tua post illōs titulō signētur imāgō:
hic est, cuius amāns hospita capta dolō est.
dē tantā rērum turbā factīsque parentis 75
sēdit in ingeniō Cressa relicta tuō.
quod solum excūsat, sōlum mīrāris in illō;
hērēdem patriae, perfide, fraudis agis.
illa—nec invideō—fruitur meliōre marītō
inque capistrātīs tigribus alta sedet; 80
at mea dēspectī fugiunt cōnūbia Thrācēs,
quod ferar externum praeposuisse meīs.
atque aliquis ‘iam nunc doctās eat,’ inquit, ‘Athēnās;
armiferam Thrācen quī regat, alter erit.
exitus ācta probat.’ careat successibus, optō, 85
quisquis ab ēventū facta notanda putat!
at sī nostra tuō spūmēscant aequora rēmō,
iam mihi, iam dīcar cōnsuluisse meīs—
sed neque cōnsuluī, nec tē mea rēgia tanget
fessaque Bistoniā membra lavābis aquā! 90
Illa meīs oculīs speciēs abeuntis inhaeret,
cum premeret portūs classis itūra meōs.
ausus es amplectī collōque īnfūsus amantis
ōscula per longās iungere pressa morās
cumque tuīs lacrimīs lacrimās cōnfundere nostrās, 95
quodque foret vēlīs aura secunda, querī
et mihi discēdēns suprēmā dīcere vōce:
‘Phyllī, fac expectēs Dēmophoonta tuum!’
Expectem, quī mē numquam vīsūrus abistī?
expectem pelagō vēla negāta meō? 100
et tamen expectō—redeās modo sērus amantī,
ut tua sit sōlō tempore lāpsa fidēs!
Quid precor īnfēlīx? tē iam tenet altera coniūnx
forsitan et, nōbīs quī male fāvit, amor;
iamque tibi excidimus, nūllam, putō, Phyllida nōstī. 105
eī mihi! sī, quae sim Phyllis et unde, rogās—
quae tibi, Dēmophoōn, longīs errōribus āctō
Thrēiciōs portūs hospitiumque dedī,
cuius opēs auxēre meae, cui dīves egentī
mūnera multa dedī, multa datūra fuī; 110
quae tibi subiēcī lātissima rēgna Lycūrgī,
nōmine fēmineō vix satis apta regī,
quā patet umbrōsum Rhodopē glaciālis ad Haemum,
et sacer admissās exigit Hebrus aquās,
cui mea virginitās avibus lībāta sinistrīs 115
castaque fallācī zōna recīncta manū!
prōnuba Tīsiphonē thalamīs ululāvit in illīs,
et cecinit maestum dēvia carmen avis;
adfuit Allectō brevibus torquāta colubrīs,
suntque sepulcrālī lūmina mōta face! 120
Maesta tamen scopulōs fruticōsaque lītora calcō
quaeque patent oculīs lītora lāta meīs.
sīve diē laxātur humus, seu frīgida lūcent
sīdera, prōspiciō, quis freta ventus agat;
et quaecumque procul venientia lintea vīdī, 125
prōtinus illa meōs auguror esse deōs.
in freta prōcurrō, vix mē retinentibus undīs,
mōbile quā prīmās porrigit aequor aquās.
quō magis accēdunt, minus et minus ūtilis adstō;
linquor et ancillīs excipienda cadō. 130
Est sinus, adductōs modicē falcātus in arcūs;
ultima praeruptā cornua mōle rigent.
hinc mihi suppositās inmittere corpus in undās
mēns fuit; et, quoniam fallere pergis, erit.
ad tua mē flūctūs prōiectam lītora portent, 135
occurramque oculīs intumulāta tuīs!
dūritiā ferrum ut superes adamantaque tēque,
‘nōn tibi sīc,’ dīcēs, ‘Phyllī, sequendus eram!’
saepe venēnōrum sitis est mihi; saepe cruentā
trāiectam gladiō morte perīre iuvat. 140
colla quoque, īnfīdīs quia sē nectenda lacertīs
praebuērunt, laqueīs inplicuisse iuvat.
stat nece mātūrā tenerum pēnsāre pudōrem.
in necis ēlēctū parva futūra mora est.
Īnscrībēre meō causa invidiōsa sepulcrō. 145
aut hōc aut similī carmine nōtus eris:
PHYLLIDA DEMOPHOON LETO DEDIT HOSPES AMANTEM;
ILLE NECIS CAUSAM PRAEBUIT, IPSA MANUM.
Woodcut from the Italian translation of the Heroides published by Sixtus Riessinger (Naples, 1474)
Hospita, Dēmophoōn, tua tē Rhodopēia Phyllis
ultrā prōmissum tempus abesse queror.
cornua cum lūnae plēnō semel orbe coīssent,
lītoribus nostrīs ancora pacta tua est—
lūna quater latuit, tōtō quater orbe recrēvit; 5
nec vehit Actaeās Sīthonis unda ratēs.
tempora sī numerēs—bene quae numerāmus amantēs—
nōn venit ante suam nostra querēla diem.
Spēs quoque lenta fuit; tardē, quae crēdita laedunt,
crēdimus. invītā nunc es amante nocēns. 10
saepe fuī mendax prō tē mihi, saepe putāvī
alba procellōsōs vēla referre Notōs.
Thēsea dēvōvī, quia tē dīmittere nōllet;
nec tenuit cursūs forsitan ille tuōs.
interdum timuī, nē, dum vada tendis ad Hebrī, 15
mersa foret cānā naufraga puppis aquā.
saepe deōs supplex, ut tū, scelerāte, valērēs,
cum prece tūricremīs sum venerāta sacrīs;
saepe, vidēns ventōs caelō pelagōque faventēs,[1]
ipsa mihi dīxī: ‘sī valet ille, venit.’ 20
dēnique fīdus amor, quidquid properantibus obstat,
fīnxit, et ad causās ingeniōsa fuī.
at tū lentus abes; nec tē iūrāta redūcunt
nūmina, nec nostrō mōtus amōre redis.
Dēmophoōn, ventīs et verba et vēla dedistī; 25
vēla queror reditū, verba carēre fide.
Dīc mihi, quid fēcī, nisi nōn sapienter amāvī?
crīmine tē potuī dēmeruisse meō.
ūnum in mē scelus est, quod tē, scelerāte, recēpī;
sed scelus hoc meritī pondus et īnstar habet. 30
iūra fidēsque ubi nunc, commissaque dextera dextrae,
quīque erat in falsō plūrimus ōre deus?
prōmissus sociōs ubi nunc Hymenaeus in annōs,
quī mihi coniugiī spōnsor et obses erat?
per mare, quod tōtum ventīs agitātur et undīs, 35
per quod nempe ierās, per quod itūrus erās,
perque tuum mihi iūrāstī—nisi fictus et ille est—
concita quī ventīs aequora mulcet, avum,
per Venerem nimiumque mihi facientia tēla—
altera tēla arcus, altera tēla facēs— 40
Iūnōnemque, torīs quae praesidet alma marītīs,
et per taediferae mystica sacra deae.
sī dē tot laesīs sua nūmina quisque deōrum
vindicet, in poenās nōn satis ūnus eris.
Āh, lacerās etiam puppēs furiōsa refēcī— 45
ut, quā dēsererer, firma carīna foret!—
rēmigiumque dedī, quod mē fugitūrus habērēs.
heu! patior tēlīs vulnera facta meīs!
[1] 18-19 habent ς, om. PEG ω.
This is the third and last episode on Heroides 1. If you love Ovid’s Heroides, consider joining Chun Liu (Professor of Comparative Literature at Peking University) and me at the Dickinson Summer Latin Workshop (online this year), July 15-20, 2020. http://blogs.dickinson.edu/dcc/2019/11/06/dickinson-summer-latin-workshop-ovid-heroides/
Penelope imagines that Odysseus, who has the same desires as most men, might have taken up with another woman and is now describing Penelope to this other woman in unflattering terms.
haec ego dum stultē metuō, quae vestra libīdō est, 75
esse peregrīnō captus amōre potes.
forsitan et nārrēs, quam sit tibi rūstica coniūnx,
quae tantum lānās nōn sinat esse rudēs.
fallar, et hoc crīmen tenuēs vānēscat in aurās,
nēve, revertendī līber, abesse velīs! 80
Mē pater Īcarius viduō discēdere lectō
cōgit et immēnsās increpat usque morās.
increpet usque licet—tua sum, tua dīcar oportet;
Pēnelope coniūnx semper Ulixis erō.
ille tamen pietāte meā precibusque pudīcīs 85
frangitur et vīrēs temperat ipse suās.
Only now does she get around to mentioning the suitors, whose dining and carrying in the home of Odysseus is the major cause of the crisis in the Odyssey.
Dūlichiī Samiīque et quōs tulit alta Zacynthōs,
turba ruunt in mē luxuriōsa procī,
inque tuā rēgnant nūllīs prohibentibus aulā;
vīscera nostra, tuae dīlacerantur opēs. 90
quid tibi Pīsandrum Polybumque Medontaque dīrum
Eurymachīque avidās Antinoīque manūs
atque aliōs referam, quōs omnēs turpiter absēns
ipse tuō partīs sanguine rēbus ālis?
Īrus egēns pecorisque Melanthius āctor[1] edendī 95
ultimus accēdunt in tua damna pudor.
The letter ends with anxiety: first that Odysseus’ loyal family and servants are unequal to the task of fending off the suitors, and then, at the very last line as a surprise, worry that she is growing old in his absence.
Trēs sumus inbellēs numerō, sine vīribus uxor
Lāertēsque senex Tēlemachusque puer.
ille per īnsidiās paene est mihi nūper adēmptus,
dum parat invītīs omnibus īre Pylon. 100
dī, precor, hoc iubeant, ut euntibus ōrdine fātīs
ille meōs oculōs conprimat, ille tuōs!
hāc[2] faciunt cūstōsque boum longaevaque nūtrīx,
tertius inmundae cūra fidēlis harae;
sed neque Lāertēs, ut quī sit inūtilis armīs, 105
hostibus in mediīs rēgna tenēre valet[3]—
Tēlemachō veniet, vīvat modo, fortior aetās;
nunc erat auxiliīs illa tuenda patris—
nec mihi sunt vīrēs inimīcōs pellere tēctīs.
tū citius veniās, portus et ara tuīs! 110
est tibi sitque, precor, nātus, quī mollibus annīs
in patriās artēs ērudiendus erat.
respice Lāertēn; ut tū sua lūmina condās,
extrēmum fātī sustinet ille diem.
Certē ego, quae fueram tē discēdente puella, 115
prōtinus ut veniās, facta vidēbor anus.
[1] actor Gς edd.: auctor Eω
[2] hac Tyrrel Knox Loeb: haec Egς: hoc ς
[3] valet Eς Plan. Knox: potest Gω Loeb
Your feedback is valuable to us. Should you encounter any bugs, glitches, lack of functionality or other problems, please email us on [email protected] or join Moon.FM Telegram Group where you can talk directly to the dev team who are happy to answer any queries.